• პროზა

    ერეკლე დეისაძე – შაქრის აპარატი

    23/01/2011

    აქ ყველაფერი მოსაბეზრებელი გახდა…
    ცივი პალატა… გრძელი დერეფანი… მუდმივად ჩაკეტილი ფანჯრები და საღამო, როდესაც მისის ტეილორი ორ ტიპთან ერთად მოდის და სქელ ტაბლეტებს იძულებით მაყლაპებს…
    მისის ტეილორს თეთრი სამედიცინო ხალათი აცვია და დიდი ძუძუები აქვს. ტაბლეტები კი საშინლად მძულს, რადგან ყოველთვის ყელში მეჩხირება. ფანჯრებს არავინ აღებს, ხშირად ჰაერიც იხუთება და ოფლის სუნი დგას.
    აქ ყველას ერთნაირი ფორმები გვაცვია და ყოველდღე ერთსა და იმავე დროს ვსადილობთ. მიუხედავად იმისა, რომ საჭმელი საკმაოდ უგემოვნოა, მისი დაგემოვნება იძულებით მიწევს.
    საღამოს, ტაბლეტების მიღებიდან რამდენიმე წუთში თვალები მეხუჭება და დილამდე ვკვდები.
    მისის ტეილორი ყოველთვის ერთი და იგივე შენიშვნას მაძლევს და საშინლად ბრაზდება, როდესაც შუა პალატაში ვშარდავ. მე კი ვპასუხობ, რომ მაშინ დარვინი არაფერ შუაში იყო…

    * * *
    ნავახშმევს, როდესაც პალატაში მოგვათავსეს, ელცინმა სისხლი გამიშრო, ის დაჟინებით მთხოვდა აპარატის ისტორია მომეყოლა.
    – გუშინ ხომ მოვყევი – ვცდილობ თავიდან მოვიშორო.
    – ყველამ არ იცის.
    – ყველამ არც უნდა იცოდეს.
    – ზოგიერთს ეძინა – მხარს უბამს კოზლოვი.
    – მაგალითად, მე – ამბობს საშა და საწოლზე მოხერხებულად კალათდება.
    – მოკლედ, ეს ამბავი ბევრად ადრე დაიწყო, მაგრამ ისინი სამშაბათს მოვიდნენ – ვიწყებ მე – შუაღამე იქნებოდა, როცა კარებზე დააკაკუნეს, შემოსვლისთანავე მიბრძანეს სახლი დროებით დამეტოვებია, მე ვეუბნები, რომ მათ ამის უფლება არა აქვთ, მაგრამ პასუხის ნაცვლად, ცემას მიწყებენ და გარეთ მაგდებენ. თეთრი უნიფორმები აცვიათ, ყველა შეიარაღებულია. ჯერ ნივთების აღრიცხვას იწყებენ. შემდეგ სახლს საგულდაგულოდ ჩხრეკენ. ,,სად არის?’’ – მეკითხება ერთ-ერთი.
    ,,წარმოდგენა არ მაქვს, რაზე მეკითხებით’’ – მოჩვენებითი სიმშვიდით ვპასუხობ.
    ,,კიდევ ერთხელ გიმეორებ, სად არის?’’- უნიფორმიანი ტონს იმაღლებს.
    ,,არ ვიცი’’ – ვამბობ თუ არა, უკნიდან მძიმე დარტყმას ვგრძნობ და იატაკზე მოწყვეტით ვეცემი. გონზე რომ მოვდივარ, ორი უცნობი გაურკვეველი მიმართულებით მიმათრევს. ფეხებში ძალას ვერ ვგრძნობ. ყელიდან გაურკვეველი ბგერები ამომდის, მთელი სახლი თავდაყირა დააყენეს, მაგრამ პირველი ჩხრეკა უშედეგოდ დასრულდა.
    – როგორი იყო?
    – მოცულობით, ოთახის ნახევარს იკავებდა.
    – ოთახი რამხელა იყო?
    – საკმაოზე დიდი.
    – მე კარადა მქონდა მსგავსი მოცულობის, რომელშიც მამაჩემს ერთი თვე
    ვმალავდი – ამბობს კოზლოვი.
    – რატომ მალავდი? – ელცინი ეკითხება.
    – მოხუცი იყო და სიკვდილის ეშინოდა, მაგრამ ერთი თვის თავზე
    კარადაში მოკვდა, ზოგმა თქვა უჰაერობის გამოო.
    – ეგ ისტორია ვიცით, მეზობლები რომ სუნმა შეაწუხათ, ისიც ვიცით.
    – მოყოლილი მაქვს? – კოზლოვი იმდეგაცრუებულია.
    – არაერთხელ.
    – ჩვენ სიზმრების აპარატზე გვაინტერესებს – ამბობს საშა.
    – შაქრის – უსწორებს ელცინი.
    – შაქრის რატომ?
    – ეგრე ქვია.
    – ნუ მომაცდენთ, ისედაც მეძინება.
    – ჯერ თეთრხალათიანი ძუკნა არ გამოჩენილა.
    – მერე რა, ისე არ შეიძლება გეძინებოდეს?
    – განაგრძე, ყველას გვაინტერესებს.
    – მოკლედ, აპარატში მიკროსქემა იდო, რომელიც ხელსაწყოს მთავარ
    მექანიზმს წარმოადგენდა, მისი დახმარებით ადამიანები მომდევნო დღის პროგნოზს ხილვებში ხედავდნენ, საგულისხმოა ისიც, რომ კლიენტები სხვადასხვა ასაკობრივ ჯგუფს განეკუთვნებოდნენ.
    – როგორ ხდებოდა მათი მოზიდვა?
    – პირველმა ექსპერიმენტმა იმდენად გაამართლა, რამდენიმე დღეში
    მთელმა ქალაქმა იცოდა გამოგონების ამბავი.
    – მათ ისტორიებს მართლა ისმენდი?
    – ეს პროცესი თითქმის ჩემდა დამოუკიდებლად მიმდინარეობდა, მე
    მხოლოდ აპარატზე ვაერთებდი.
    – შაქრის რატომ იყო?
    – როცა საკუთარ ისტორიას მოყვებოდი, აპარატი შაქარს იძლეოდა, რომლის მიღებიდან რამდენიმე წუთში ხედავდი ხილვას მომდევნო დღის შესახებ.
    – ანუ?
    – მაგალითად, თუკი ხილვაში ავტოკატასტროფის მსხვერპლი იქნებოდი, მეორე დღეს შეგეძლო კატასტროფა თავიდან აგეცილებია.
    – როგორ?
    – ძალიან მარტივად, მეორე დღეს ნებისმიერი სახის ტრანპორტით სარგებლობაზე იტყოდი უარს, რის შედეგადაც საფრთხე აღარ დაგემუქრებოდა.
    – ანუ, რა გამოდის, შენს აპარატს ჩემი გადარჩენაც შეეძლო?
    – ვერ მიგიხვდი.
    – ვიდრე აქ გამომკეტავდნენ, წინა დღით რომ მოვსულიყავი და აპარატით მესარგებლა, ახლა აქ არ ვიქნებოდი.
    – და ვერც ამ ისტორიას მოისმენდი – აჯავრებს კოზლოვი.
    – შენ არავინ გეკითხება – ტონს უწევს საშა.
    – თუ მაგ ლოგიკით მივუდგებით, ელენას გადარჩენაც შემეძლო – ამბობს ელცინი.
    – ელენა ვინ არის? – ვეკითხები.
    – ჩემი ქალიშვილი.
    – ახლა სად არის?
    – ზღვაში.
    – იქ რა უნდა?
    – მაშველები ერთი კვირა ეძებდნენ – სლუკუნებს ელცინი – ცურვა არ იცოდა.
    – ბოდიშს გიხდი.
    – რისთვის?
    – უხერხული შეკითხვის გამო.
    – არაფერია, ისტორიების მოსაყოლად აქაურობა ყველაზე საუკეთესო ადგილია.
    – მოსასმენადაც – ისევ კოზლოვი ეჩრება.
    – სიფათს მიგინგრევ, ნაბიჭვარო – ემუქრება საშა.
    – ახლა ეგ აპარატი სად არის? – საუბარში კოსტავა გვერთვება.
    – იმათმა წაიღეს – თვალებით ჭერისკენ მივანიშნებ.
    – როგორ მიაგნეს, შენ უთხარი?
    – სამი დღე მაწამეს, მაგრამ კრინტიც არ დამიძრავს, ბოლოს სარდაფში მიაკვლიეს, სპეციალურად გამოყოფილ უზარმაზარ ოთახში.
    – დიდხანს იწვალეს?
    – საკმაოზე დიდხანს, რადგან როცა ისინი მოვიდნენ, მე მათ ველოდებოდი.
    – გადამალეთ?
    – ცხადია გადავმალე.
    – მარტოს არ გაგიჭირდა? – ელცინი მეკითხება.
    – მარტო არ ვყოფილვარ, რამოდენიმე ერთგული კლიენტის დახმარებით, ნაწილ-ნაწილ გადავიტანე სარდაფში.
    – შენს ადგილას, მე სახლსაც დავტოვებდი – კოზლოვი ამბობს.
    – რა აზრი აქვს, მათ ვერსად დაემალები, მიწიდანაც ამოგთხრიან.
    – ეგ მართალია.
    – ნეტა სად ინახავენ?
    – პარლამენტში – იცინის კოზლოვი.
    – ნერვებს მიშლი – ელცინის შენიშვნაზე, კოზლოვი სიცილს წყვეტს.
    – შემდეგი არჩევნებიც მოგებული აქვთ – ვამბობ მე.
    – მაგაში ეჭვიც არ მეპარება, ისინი ხალხს უსმენენ და სასურველ შაქარს იძლევიან.
    – იქნებ მაღაზიებშიც ყიდიან.
    – არაფერია გამორიცხული.
    – თანაც შაქარი, მოხუცებს და ბავშვებს განსაკუთრებით უყვართ.
    – ოდესმე შენი აპარატით უსარგებლიათ?
    – ვის?
    – იმათ – საშა ჭერისკენ მიმანიშნებს.
    – რამდენიმე მათგანი სამოქალაქო ტანსაცმელში გამოწყობილი მოვიდა, თავი ჩვეულებრივ ადამიანებად წარმომიდგინეს, მაგრამ მაინც ვიცანი..
    – რანაირად?
    – ხელოვნური ულვაშები ეკეთათ და პარიკი ედოთ..
    – უთხარი?
    – არა, თავი ისე მეჭირა, თითქოს ვერაფერს მივხვდი.
    – თავის მოტყუება მაგარი რამეა – ამბობს კოზლოვი – ეგ რომ შეგვძლებოდა ახლა აქ არ ვიქნებოდით.
    ეს იყო პირველი რეპლიკა კოზლოვის მხრიდან, რომელმაც საშა და ელცინი არ გააღიზიანა.
    – მგონი ხვალ, ჰაერზე გავყავართ – ამბობს კოსტავა.
    – თუ ისევ არ გაწვიმდა.
    – მე წვიმაშიც თანახმა ვარ.
    – ჩემზე რომ იყოს, ახლაც სიამოვნებით გავისეირნებდი.
    – იმ ძუკნასთან ერთად? – კოზლოვი ეკითხება.
    – რატომაც არა – იცინის საშა – ალბათ გავჟიმავდი კიდეც.
    საშა და კოზლოვი სიცილს იწყებენ, მოგვიანებით დანარჩენებიც მხარს ვუბამთ. ამ დროს დერეფნიდან მოგუდული ხმაური გვესმის, რამდენიმე ადამიანის საუბარს, დროდადრო ნაბიჯების ხმა ფარავს.
    – ჩშშ – ელცინი საჩვენებელ თითს ტუჩთან იდებს.
    ყველანი ვჩუმდებით. ხმა თანდათან გვიახლოვდება, ახლა მხოლოდ მათი საუბარი იმის. ისინი კარებთან დგანან.
    – ეს ოთახი დალუქულია – მისის ტეილორი ამბობს.
    – შეიძლება შევამოწმოთ? – უცხო ხმაა.
    – არ მენდობით?
    – რათქმაუნდა გენდობით, მაგრამ აქ ნდობა არაფერ შუაშია, მე დავალებას ვასრულებ.
    მოულოდნელ ხმაურზე, ყველანი ვფითრდებით. სამარიდან ახლადამდგარ მიცვალებულებს ვგავართ. რამდენიმეხნიან პაუზას მისის ტეილორის შეკითხვა არღვევს.
    – მოკალი?
    – ჯერ სუნთქავს – სხვა ხმა პასუხობს.
    – ჯობია ჭრილობა გადავუხვიოთ, რათა სისხლისგან არ დაიცალოს,
    დანარჩენს მე მივხედავ.
    – ახალი ფორმაა საჭირო.
    მათი საუბარი უკვე შორიდან გვესმის. გაურკვეველ დიალოგს დროდადრო მისის ტეილორის გამაღიზიანებელი კისკისი ფარავს, რომელსაც დერეფნის ექო შემაძრწუნებლად ახმოვანებს.
    – ალბათ დამკვირვებელი იყო – ამბობს კოსტავა.
    – მაგას ხვალ გავიგებთ – ჩურჩულებს ელცინი.
    – ხვალიდან ახალი მეგობარი გვეყოლება.
    ჩამავალი მზის შუქი, ფანჯრებიდან შემოდის და გისოსების ჩრდილს მტვრიან იატაკზე ხატავს. აქედან გახედვა ყველას შეუძლია. მათ შორის ჩვენც, თუმცა სასიამოვნო ხედის ნაცვლად, უზარმაზარი კედელი იშლება, რომელიც კოსტავას თქმით, ადამიანის სხეულის ნაწილებით არის ნაგები.
    – ვინ ადამიანების? – კოზლოვი შეშინებული ხმით კითხულობს.
    – იმათი, ვინც აქედან გაქცევა მოინდომა.
    – შენ საიდან იცი? – ვეკითხები.
    – ჩემი დიდი ბაბუა მშენებელი იყო, ისინი აშენებდნენ.
    – ვინ ისინი?
    – ყველანი, ვინც კი ამ ქვეყნის შვილები იყვნენ.
    – მართლა ბაბუამ გითხრა? – ელცინს ხმაში ხრინწი ერევა.
    – ბავშვობაში, ზღაპრებს ყოველთვის ბაბუა მიყვებოდა ხოლმე,
    მაგრამ ეს ისტორია ზღაპარი არ არისო მითხრა. როცა კედელი შეგვიკვეთეს, ომიდან ახალი დაბრუნებული ვიყავი და გამოცდილებაც დიდი მქონდაო. მისი თქმით ყველა ამბოხებულ პაციენტს ორგანოებს აჭრიდნენ და სამშენებლო მასალის დაზოგვის მიზნით კედლისთვის იყენებდნენ, ამას რა თქმა უნდა, სხვა პაციენტების დასანახად აკეთებდნენ. რათა შიში დაეთესათ.
    – კედლის აშენება რატომ გადაწყვიტეს? – საშა კითხულობს.
    – ბაბუა მაგ თემაზე ლაპარაკს ყოველთვის გაურბოდა, მაგრამ ერთხელ
    მაინც დავაცდენიე.
    – რაო რა გითხრა?
    – კედლის იქით სხვა სამყაროაო.
    – მაინც როგორი? – კოზლოვი როლშია.
    – ისეთი, როგორზეც ჩუმად ოცნებობენ, მაგრამ ხმამაღლა ვერ ამბობენ,
    ბაბუას აზრით, ჩვენი ხალხი ამისათვის არასოდეს იქნება მზად.
    – წარმოგიდგენია? – ელცინი მეუბნება – შენი აპარატის გამო იქ
    შესაძლებელია ხელის გულზე გატარონ, აქ კი ცოცხლად გმარხავენ.
    – უნდა დავიძინო – ვამბობ მე.
    – ჯერ არ მოსულა, შვიდამდე დრო გვაქვს – მამშვიდებს ელცინი.
    – მერე რა, ისედაც მეძინება.
    – კარგი, მაშინ ყველამ ერთდროულად დავიძინოთ, ოღონდ ერთი პირობით
    – ამბობს კოსტავა.
    – რა პირობით? – კითხულობს საშა.
    – ძილის წინ, ყველამ კედელზე ვიფიქროთ.
    – კარგი აზრია.
    – კედელზე რატომ?
    – იქნებ სიზმარში მაინც ვნახოთ იქეთ რა ხდება.
    საბანს ბოლომდე ვიფარებ და თვალებს მთელი ძალით ვხუჭავ. სამარისებურ
    სიჩუმეს საათის წიკ-წიკი არღვევს.
    უკვე შვიდი სრულდება…
    ო, როგორ ვერ ვიტან იმ წყეულ ტაბლეტებს: ყოველთვის ყელში მეჩხირება.
    დერეფნის ბოლოდან ფეხის ხმა ისმის.
    ალბათ მისის ტეილორია…
    © “არილი“

    Read More
  • პროზა

    ლაშა ბუღაძე – ერთზე მეტი, ორზე ნაკლები

    08/01/2011

    სამსახურის საქმეებს საღამოს რვა საათისთვის მოვრჩი.
    როგორც ყოველთვის, ბოლო გავედი ოფისიდან. საწყობის გასაღები დარაჯს ჩავაბარე და ნაწვიმარ ქუჩაში გავტოპე.
    ციოდა. ქარს ღრუბლები მიმოეფანტა. ლამფიონები ცახცახით ირეკლებოდნენ წვიმისგან გამჭვირვალე ასფალტზე.
    კიდევ კარგი, მოვიფიქრე და სქელი პალტო ჩავიცვი, თორემ უეჭველად ამაკანკალებდა. მიუხედავად იმისა, რომ თითქმის ათი წუთი ვბერტყე აივანზე, მაინც ნაფტალინის სუნი უდიოდა – დღეს დილამდე ზედა თაროზე, ზამთრის ტანსაცმელში მქონდა შეკეცილი.
    არ მინდოდა სახლში წასვლა. Akille, ჩემი კატა, თავადაც მიაგნებდა საჭმელს, მე მხოლოდ შუაღამისკენ დამიწყებდა ძებნას.
    ნესტოებში საქაღალდეებზე დაფენილი მტვრის ნალექი მიღიტინებდა (დილიდან ტექსტების კორექტურით ვიყავი დაკავებული), ხოლო თმაში წინწკლებად მეყარა ჩვენი დირექტორის პირიდან რეკორდულად შორ მანძილზე გადმოტყორცნილი ჭვავის პურის ნამცეცემი (მაინცდამაინც მაშინ მიხმო უაზრო შენიშვნის მოსაცემად, როცა თავის დიეტურ სადილს მიირთმევდა), + ამას ჩემს პალტოში გამჯდარი ნაფტალინის სუნი… ხომ კარგია? თავად განსაჯეთ, რა დღეშიც ვიქნებოდი – ერთი სული მქონდა, როდის განვიყრიდი ჩემგან ამ სიბილწეს!
    საფულეში დღიურ დანაზოგზე ოდნავ მეტი მედო (ხელფასს ისე ვიზოგავ, დახარჯვას ვერ ვასწრებ თვიდან თვემდე), ძილამდე კი სრული ოთხი საათი დამრჩენოდა (ზუსტად შუაღამისას ვწვები, მას შემდეგ, რაც Akille-ს ვაპურებ), არ ვიცი, რატომ, მაგრამ არ მინდოდა, რომ ეს დღეც ჩვეულებრივად, ტელევიზორთან მიმჯდარს გამესრულებინა. გართობა მეწადა.
    გზაჯვარედინზე, შუქნიშანთან შევდექი. არ ვიცოდი, საით გამეწია.
    სახლში წასვლა თავიდანვე გამოირიცხა.
    საროსკიპოში?
    მანდ მხოლოდ თვის ბოლო ორშაბათს მივდიოდი ხოლმე. წინ კიდევ ათი დღე მქონდა.
    ჩემს უმცროს ძმასთან?
    მაშინ წინასწარ უნდა დამერეკა. ასე მოულოდნელად ვერ მივადგებოდი. მითუმეტეს, ცოლი ჰყავს ფეხმძიმედ.
    პიცერიაში, მდინარეზე?
    გემის რყევას ვერ გავუძლებდი. თანაც ციოდა.
    თურქულ აბანოში?
    კარგი იდეა იყო, შევთბებოდი, მაგრამ დაბანის შემდეგ ძველ საცვლებს ვერ ჩავიცვამდი, დილით უნდა მეფიქრა ამაზე, ახლები კი თან არ მქონდა.
    სხვა თუ არაფერი, ბოლოს და ბოლოს, ლუდის ყიდვა შემეძლო, მსუბუქად შეთრობა, Akille-ს გაღიზიანება და ყოფილ ცოლთან დარეკვა (ფსიქიატრიულ საავადმყოფოში წევს, თუმცა ტელეფონთან მისვლას არავინ უკრძალავს). მასთან საუბარი ყველაზე მეტად მართობს. რაც არ უნდა მოვუყვე, ყველაფერს იჯერებს. მთელი სპექტაკლია. კარგად ვლაღობთ.
    ქარმა მძლავრად შემოუბერა. შევქანდი კიდეც. ხელი შუქნიშნის ბოძს წავავლე. გადაწყვეტილება უნდა მიმეღო.
    “ერთზე მეტი, ორზე ნაკლები!” – გამიელვა, უცებ, თავში.
    ღმერთო ჩემო, თავიდანვე როგორ არ გამახსენდა ეს მშვენიერი რესტორანი! ბოლოს ერთი თვის წინ ვიყავი და კარგადაც მოვილხინე მარტოხელა კაცის კვალობაზე – ენა არ გამიჩერებია.
    თურმე, ყველაზე მეტად სწორედ ამ რესტორანში მისვლა მჭირდებოდა.
    მართალია, ორი ავტობუსი უნდა გამომეცვალა, მაგრამ ერთი წუთითაც არ მიჭოჭმანია (ბოდიში მოიხადეთ, სამწლიანი სამგზავრო ბილეთი მქონდა ნაყიდი), უახლოესი გაჩერებისკენ გავიქეცი და პლასტმასის დაფაზე მიწერილი ავტობუსების მისვლა-მოსვლის განრიგი ჩავიკითხე: ჩემი ნომერი 21 წუთში მოვიდოდა.
    რესტორანი “ერთზე მეტი, ორზე ნაკლები” სამი წლის წინ გაეხსნათ და, თუ არ ვცდები, დღეს უკვე მეთერთმეტეჯერ ვესტუმრებოდი ამ უჩვეულო და უაღრესად სასიამოვნო დაწესებულებას. პირველ წელს ორი კვირით ადრე მაინც უნდა დაგეჯავშნა რიგში ადგილი – მთელი ქალაქი მანდ დადიოდა, ახლა კი წინასწარ გაუფრთხილებლადაც მშვიდად შეგეძლო მისვლა. ჩვენთან ხომ მხოლოდ ისაა მიმზიდველი, რაც ახალი და მოდურია.
    ამ რესტორნის მთავარი ღირსშესანიშნაობა ყოველ მიზეზ გარეშე მისი პერსონალი გახლდათ. ზრდილი, განათლებული და კეთილგანწყობილი. სად შეაგროვეს ამდენი ბრწყინვალე ახალგაზრდა, ამდენი ღირსეული მოხუცი, დღემდე ვერ ამიხსნია. ერთი სიამოვნებაა მათთვის შეკვეთის მიცემა.
    ამჯერადაც, მივედი თუ არა, შვეიცარი დიდი ხნის ნაცნობივით შემომეგება.
    – მუსიე როსტომ, მობრძანდით! – შემომძახა გახარებულმა და ვეება კარი ორად გამოაღო (ორად მხოლოდ საპატიო სტუმრებისთვის ხსნიან კარს).
    პალტო, გეგონება, თოთო ბავშვი ყოფილიყოს, ფრთხილად, მოკრძალებით გამომართვა მეგარდერობემ და სპილენძის მონეტა მომცა. ესეც ჟესტია: ჩვეულებრივ ყავისფერ მონეტას აძლევენ მოსულებს, მე კი აგერ უკვე მეოთხე მოსვლაა სპილენძს მთავაზობენ.
    ვიდრე დარბაზში შევიდოდი, საპირფარეშოს მივაშურე, არათითზე უშნოდ მქონდა ამობურცული კალმისტრის ჭერისგან გაშავებული ხორცმეტი – სასწრაფოდ უნდა დამებანა ხელები. სამსახური უნდა ჩამომერეცხა.
    ოფისის (ან ჩემი ბინის) სარკისგან განსხვავებით აქ სარკეც კი მეგობრულია: მასში არეკვლისას ყოველთვის უფრო ასატანად და ნაკვთებდახვეწილად მეჩვენება თავი, ვიდრე სინამდვილეში ვარ – ყოველ შემთხვევაში, ჩვენი ტუალეტის სარკიდან სხვა კაცი შემომყურებს, აქედან კი სულ სხვა.
    შევდივარ, ტრადიციულად, II დარბაზში – აქ მხოლოდ ერთკაციანი მაგიდებია და ნაცნობ (დიახ, უკვე ნაცნობები ვართ) ზედამხედველს ჩემს მაგიდაზე ვუთითებ. როგორც წესი, სცენასთან ვზივარ ხოლმე, ჩელისტის უკან.
    უპს. ამჯერად ჩემი მაგიდა დაკავებულია, ვიღაც სანდომიანი ქალბატონი მისჯდომია და წითურთმიან ოფიციანტს ესაუბრება.
    ზედამხედველს ცენტრში მდგომ მაგიდასთან მივყავარ. რას ვიზამთ, ვეგუები. ამ ადგილსაც არა უჭირს.
    სკამზე ჩამოჯდომისთანავე მიახლოვდება ოფიციანტი (თმაშევერცხლილი მამაკაცი) და ოქროსფერ საქაღალდეში ჩასმულ მენიუს მაწვდის.
    ჯერჯერობით, მხოლოდ უსიტყვოდ ვურთიერთობთ, ვუღიმით ერთმანეთს.
    სცენაზე მსხდომი მუსიკოსები შუბერტის რომელიღაც ტრიოს დაკვრას იწყებენ (აქ ყოველთვის შუბერტს ასრულებენ – რესტორნის მფლობელის გარდაცვლილი მეუღლის დანაბარებია).
    მე მენიუს ჩავყურებ.
    მაშ ასე:

    მთავარი კერძი ………………………………… ჯანმრთელობა
    (დიაბეტი, ქოლესტერინი, გულ-სისხძარღვთა დაავადება)

    დღის ულუფა ……………………………………. ტერორისტული აქტი ახალ ამსტერდამში, თხის გრიპი, ომი თურქმენეთში

    ცივი კერძები

    ქალაქური ამბები ვეგეტარიანელთათვის

    ოჯახურად დამზადებული ქალაქური ამბები

    სალათი “რეგიონი”

    სალათი “ლიტერატურა, მუსიკა, ფერწერა”

    სუპი “სპორტი, ცირკი, კინო”

    ცხელი კერძები

    შობადობა

    სიკვდილიანობა

    უიღბლო\იღბლიანი ქორწინება

    პოლიტიკა

    სიყვარული

    გაბუტვა, როგორც ეგზისტენციალური აქტი

    ფობიათა პალიტრა

    სკლეროზი

    წარსული\მომავალი

    სამარხვო მენიუ

    რელიგია

    აპოკალიფსისი

    პირად (და სხვათა) ცოდვების მიმოხილვა\ანალიზი

    დესერტი

    სექსი

    მისტიციზმი

    სიძულვილის ნთხევა მავანთა მიმართ

    დელიკატესები

    პედოფილია

    ნეკროფილია

    ზოოფილია

    კერძების ფასს არ შევუშინებივარ, მთავარი კერძისა და დღის ულუფის გარდა ყველაფერს ერთნაირი ფასი ჰქონდა, იმ ორის შეკვეთას კი ისედაც არ ვაპირებდი.
    რაც აქ დავდივარ, რამდენჯერმე გავსინჯე უიღბლიიღბლიანი ქორწინება, სიყვარული, ფობიათა პალიტრა, პოლიტიკა, ცივი სალათი ლიტერატურა, მუსიკა, ფერწერა (ასე თუ ისე, ჩემი თემებია), პირად და სხვათა ცოდვების მიმოხილვა\ანალიზი და, ცხადია, სიყვარული, ხოდა, გამოვტყდები, ძალიან კმაყოფილი დავრჩი ამ კერძებით. დესერტი პრინციპულად არ შემიკვეთავს არასდროს, ხოლო დელიკატესებს მხოლოდ ერთხელ, ცნობისმოყვარეობის გამო გავუსინჯე გემო და მეტჯერ აღარც მიმიკარებია პირი.
    წინა მოსვლაზე პოლიტიკით გავძეხი (კავკასიაში კვლავ ბომბები ცვიოდა და არ შემეძლო, არ გამესინჯა), მაგრამ როგორც მოსალოდნელი იყო, მძიმედ მოვინელე. ერთი კია, მშვენივრად ვისაუბრეთ, საფუძვლიანად განვიხილეთ თითოეული პუნქტი. დღეს კი სენტიმენტების ხასიათზე გახლდით და ამიტომ კერძები საკმაოდ სწრაფად შევირჩიე (ზოგჯერ, მტანჯველი წუთები გადის, სანამ სასურველ საკვებს მივაგნებ).
    – შეუკვეთავთ რამეს? – მკითხა ოფოციანტმა და პროფესიული კალამ-წიგნაკი მოიმარჯვა.
    – მმ… დიახ, – თვალი გადავავლე მენიუს, – ვეგეტარიანული ქალაქური ამბები ძალიან, ძალიან ცოტა… ცხელებიდან – სიყვარული. ესაა და ეს.
    – როგორც იქნა, შეუკვეთეს რაღაც ადამიანური, – გაეღიმა ოფიციანტს, – დღეს ყველა თხის გრიპზეა შეშლილი.
    – მე მესმის მათი, – დავიჭყანე თანაგრძნობით გამსჭვალულმა, – აცივდა და შეშინდნენ… მაგრამ მე არ მეშინია!
    – ვინ გნებავთ, რომ კერძები გაგასინჯოთ?
    – ნომერმა ცხრამ, როგორც ყოველთვის.
    – პარიკი?
    – ქერა… ქერა, რასაკვირველია. ბებიაჩემს ჰქონდა ქერა თმა. მისი გაზრდილი ვარ…
    ოფიციანტმა დინჯად ჩაიწერა ჩემი სურვილები და თავის დაკვრით გამეცალა.
    ცოტა ხანში “ნომერი ცხრაც” გამოჩნდა – ლამაზი, ენერგიული და ლოყაწითელი. თავზე, ჩემი შეკვეთის შესაბამისად, ქერა პარიკი ედო.
    – როგორ ხართ, ბატონო როსტომ?
    – მადლობა, გენაცვალე… მოშიებული, როგორც ხედავ.
    “ნომერმა ცხრამ”, როგორც ბავშვს მზრუნველმა აღმზრდელმა, წინსაფარი მიმიბნია მკერდზე, წინ ჩამომიჯდა და საქმიანად მითხრა:
    – თუკი ცრემლები წამოგივათ, ამით მოიწმინდეთ.
    – ხო, მაგრამ ჯერ ხომ ქალაქური ამბები მოდის?
    – გარდაცვალებებიც არის და ამიტომ ვიფიქრე… მეთქი, თქვენი ახლობელი არ იყოს ვინმე, თქვენი თაობის ხალხია…
    “ნეტა არ შემეკვეთა!” – გავიფიქრე, თუმცა ძალიან შევეცადე, სახეზე არ დამტყობოდა უკმაყოფილება.
    ზოგჯერ შეუკვეთავ რამეს და მერე უკმაყოფილო რჩები, ან გაძღები და გადახდა არ გინდა. რას იზამ. ასეთია ადამიანი.
    თუმცა ამჯერად გადავრჩი, “ნომერ ცხრას” განსაკუთრებულად დამთრგუნველი არაფერი მოუყოლია (ნეკროლოგს ურეაქციოდ გავეცანი – გარდაცვლილთა შესახებ არაფერი მსმენოდა), ქალაქის ამბებს მოკლედ ჩამოვყევით, ბლომად მოვყევით უმარილო ჭორებიც… ამ ყველაფერს აშკარად უკლდა ზეთი და პილპილი.
    “ნომერ ცხრას” ბოდიშის მოხდაც მოუწია:
    – ჩვენი ბრალი არ არის, ბატონო როსტომ, ამინდი იყო ცუდი, მომწოდებლებს ბევრი არაფერი ჰქონდათ, მზარეულების ფანტაზიორობამაც ვერ გვიშველა.
    “ეჰ, ავჩქარდი, ეს არ უნდა შემეკვეთა, არა… იქნებ ფული არ გამომართვან! ბოლოს და ბოლოს, ამათი ერთგული კლიენტი ვარ!”
    – თუ გნებავთ, ტონს შევცვლი, – შემომთავაზა, – ნაკლებ ოფიციალურად მოგითხრობთ, უფრო დესერტის ტემბრით… ეგებ გემო შეემატოს.
    რა უნდა მეთქვა? პროფესიონალი ეგ იყო. ჩემი შეკვეთა მას უნდა გადაერჩინა.
    – ადრე უნდა გეფიქრა ამაზე!
    დასჭექა ერთ-ერთ მაგიდასთან მდგომმა “ნომერმა 14-მა” (აქ ეს ჩვეულებრივი ამბავია), მისმა კლიენტმა კი უხერხულად მიიხედ-მოიხედა და მორცხვად ჩაილაპარაკა:
    – მართალი ხარ, ცამდე მართალი ხარ…
    ეტყობა, პირველად იყო აქ.
    ჩემი მკვებავი მართალი აღმოჩნდა – საუბრის უშუალო მანერამ (თბილმა ტემბრმა) აშკარად მეტი სიცხარე შემატა მლაშე ქალაქურ ჭორებს. შეიძლება ითქვას, მოვღონიერდი კიდეც. თუმცა რეალურად ჯერაც უჭმელი ვიყავი.
    მალე ჩემი ნაცნობი ოფიციანტი მოგვიახლოვდა და ტაქტიანად შეგვახსენა:
    – ცხელი კერძის დროა.
    – როგორც იქნა, – მოვიფშვნიტე ხელები.
    მუსიკოსები შემდეგი ოპუსის შესრულებას შეუდგნენ.
    – დღეს სიყვარულის ხასიათზე ვართ, ბატონო როსტომ? – ეშმაკურად (მე რომ მიყვარს, ისე) გამიღიმა “ნომერმა ცხრამ”.
    – სხვა ხასიათს არ ვცნობ, – ღიმილითვე დავუბრუნე ხურდა.
    – სიყვარულის ახსნა? – მკითხა.
    – არა…
    – პირველი პაემანი?
    – მეორე… არა, მესამე…
    – სექსი გვქონდა?
    – არა… უფრო სწორად, კი, ორჯერ…
    – დიდი ვნებაა?
    – დიდი, კი.
    – ეჭვიანობთ რამეზე?
    – არ ვიცი.
    – კონფლიქტით ვასრულებთ?
    – ვაი… წარმოდგენა არა მაქვს! ვნახოთ. სასიყვარულო კონფლიქტით, ალბათ… დაშორება არ ღირს.
    – ცრემლები?
    – ა-არა. ნაკლებად.
    – გზად გამოჩნდება, არა?
    – აჰა.
    – რამე მქვია?
    – კი, ანა მინდა.
    “ნომერი ცხრა” თავის სკამიანად მომიჩოჩდა და მხარზე ჩამომადო თავი. მეტისმეტად უცებ შეუდგა ჩემს კვებას.
    – დავიღალე აქ, – ჩაილაპარაკა.
    – მართლა? რატომ? – შევეკითხე ოდნავ დაბნეულმა; თავიდან ყოველთვის მიჭირს, თავს უხერხულად ვგრძნობ. მგონი, შევწითლდი კიდეც.
    მან კი ყოველგვარი შემზადების გარეშე მეორე, მსუყე ლუკმა ჩამჩარა პირში:
    – მინდიხარ…
    – მეც, – დავხედე ზემოდან. სხვა შემთხვევაში, აუცილებლად ვაკოცებდი შუბლზე, მაგრამ აქ კოცნა აკრძალულია – საჭმელს ვინ კოცნის!
    – მინდა სულ გეფერო, – მითხრა, – ქუჩაშიც, სამსახურშიც, აქაც… შენ კი იბოჭები. ამათი გერიდება?
    ცოტა მემწარა ეს ლუკმა, თუმცა ხელზე ხელი ჩამოვადე (ეს ნებადართულია) და რაკი სხვა ვერაფერი მოვიფიქრე, მხოლოდ ესღა ვუჩურჩულე:
    – მეც, ჩემო პატარავ.
    – არა, შენ გეშინია, – აწია უცებ თავი.
    – ღმერთო ჩემო, რისი?
    – გეშინია, რომ დაგვინახავენ.
    – ისედაც გვხედავენ, რა მოხდა!
    – აღარ შემიძლია მუდმივ მალვაში ყოფნა. მინდა თამამად ვიდგე შენს გვერდით, შენთან ერთად ვიარო, როცა მინდა დავრეკო, როცა მომეპრიანება, მაშინ მოვიდე შენთან…
    ფილე ძნელად იჭრებოდა, გადაყლაპვა მიჭირდა.
    – სულ ჩემთან ერთად არ ხარ? – ვკითხე გაოგნებულმა.
    მან კი ცრემლიანი თვალებით ამომხედა და გაბრაზებულმა მითხრა:
    – ვეჭვიანობ.
    მეგონა, მე უნდა მეეჭვიანა, თურმე, ეს ეჭვიანობდა.
    – ვისზე, ანა, შენ მიყვარხარ, შენს მეტი არავინ მინდა!
    – როცა წარმოვიდგენ, რომ ღამე ცოლთან ერთად წვები, შენი მოკვლა მინდება… ან თუ მოკვლა არა, ნომრის ამოშლა მაინც ტელეფონიდან.
    აჰ, აი, თურმე, რაში ყოფილა საქმე! კერძს ცოლი მოჰყოლია გარნირად. ამაზე არ შევთანხმებულვართ, თუმცა არა უჭირს – უკან ხომ არ გადმოვაფურთხებდი!
    – გთხოვ, ნუ ვილაპარაკებთ დღეს ჩემს ცოლზე, – გამოვსცერი კბილებს შორის.
    – ეფერები ხოლმე?
    – ანა, გთხოვ…
    – კოცნი?
    – ანა…
    – ჩემზე უკეთესია ლოგინში?
    როგორ ჰყვარებია ამ ბავშვს საკუთარი თავის წვალება!
    ასეც ვუთხარი:
    – მაზოხისტი ხარ.
    – მასაც უკოცნი კლიტორს?
    კინაღამ გადამცდა. პიანისტმაც კი გამოიხედა.
    – ანა, გემუდარები…
    – გაშორდი, – მომახალა გაბუტული ბავშვივით.
    მომეჩვენა, რომ მეტისმეტად სწრაფად მაჭმევდა – ბოლო ლუკმამ ენაც კი დამიწვა. სული მაინც შეებერა!
    – განა მუდმივად შენთან არა ვარ? რა ბუზმა გიკბინა? – ვაღიარებ, საშინელ ფორმაში ვიყავი, თავში იდიოტური სიტყვები მომდიოდა, – შენ მინდიხარ, მხოლოდ შენ, სხვა არავინ, ვერ ხედავ?
    – ხო, მხოლოდ გინდივარ, – ცრემლი ჩამოუგორდა მარცხენა თვალიდან.
    გული მომიკვდა.
    ღმერთო, თურმე, რა საშინელ სატანჯველში მყოლია ეს ბავშვი, ჩემი პატარა ანგელოზი, ჩემი პატარა ბეღურა…
    – როგორი უსამართლო ხარ, ანა, მე არ მიყვარხარ? მე?
    – გგონია, ვერ მოგივლი? ფიქრობ, რახან ოცდაორი წლით უმცროსი ვარ შენზე, ახალგაზრდა საყვარელს გავიჩენ? ასეთ ქარაფშუტად მიგაჩნივარ? რას აკეთებს შენი ცოლი ისეთს, რასაც მე ვერ შევძლებ? მითხარი, რა გაკავებს მასთან!
    – ანა, უხერხულია… გვიყურებენ.
    – გვიყურონ! – აუწია ხმას, – გვიყურონ! ფეხებზე მკიდია… მე არაფერს ვმალავ…
    – რა დაგემართა? უწინ არასდროს გიქნია ასეთი რამ… გინდა, წავიდეთ აქედან?
    მე თვითონაც არ ვიცი, რეებს ვბლუყუნებდი…
    – სად? ისევ მანსარდაზე, მთელი ქვეყნიერებისგან მალულად? აღარ მინდა, გმადლობ…
    – გავშორდები, აგერ ნახავ, – ვუთხარი აბსოლუტურად გულწრფელად.
    – არ მჯერა… მერამდენედ მეუბნები ამას!
    მეგონა, პირველად ვამბობდი. არა უშავს.
    – როგორ დაგიმტკიცო, რომ შენს მეტი არავინ მიყვარს?
    – წამოდი ჩემთან…
    – წამოვალ, ანა, წამოვალ…
    – აი, კიდევ… ისევ მეორდები… ნუთუ შენ თვითონ არ იღლები ამით?
    – რა უთხარი შენს დას? – დაუყვირა “ნომერმა 14-მა” დაფეთებულ კლიენტს.
    – მომისმინე, მამა, – ალუღლუღდა ეს უკანასკნელი, – თუ მადროვებ, ყველაფერს აგიხსნი…
    მათთვის არ მეცალა – ჩემი კერძიც მყოფნიდა.
    – შეიძლება თავშეკავება მმართებს, მაგრამ მართლა აღარ მყოფნის ძალა, – ანამ სახეზე აიფარა ხელები, – ყველა დამნაშავესავით მიყურებს… ჩემი ცხოვრება ერთ დიდ შეცდომად იქცა… შენ კი არ მიცავ მათგან. განა მართლა რამეს გთხოვ? უბრალოდ შენს მეტი არავინ მყავს… და არც არავინ მყოლია…
    – როგორ თუ არ გყოლია? აბა, ის სერჟანტი?
    (სერჟანტი – ხომ კარგად მოვიფიქრე?)
    – მოგატყუე… არც ეგ.
    წიწაკა შემყვა… ხველა ამივარდა. სული ძლივს მოვითქვი.
    – როგორ, ქალიშვილი იყავი? ხომ მივხვდებოდი…
    – კაცთან შენამდე მხოლოდ ერთხელ მქონდა ურთიერთობა… ესეც სკოლაში. ჩემმა სასწავლო ნაწილმა გამაუპატიურა. მას მერე კაცების მეშინია. უფრო სწორად, შენამდე მეშინოდა…
    მომკლა, მომკლა ამ ბავშვმა! აღარ ვიცოდი, რა მეთქვა, ან კი რა აზრი ჰქონდა რამის თქმას… კვლავ მისი ხელი მოვიქციე ჩემს მუჭში და მკერდზე მივიკარი. მინდოდა, რაღაც ფიცის მსგავსი მეთქვა, ჩემს სიტყვებში დამერწმუნებინა, მაგრამ ვერაფერი მოვიფიქრე, ლუკმებს დაუღეჭავად ვყლაპავდი:
    – მიყვარხარ, პატარავ… ნუ გეშინია… ყველაფერი კარგად იქნება…
    ანა ატირდა. მომეკრო. ვეღარც მე შევიკავე თავი – მეც ამეტირა (კიდევ კარგი, წინსაფარი მეკეთა), დამარილებული ცრემლებით შევუსველე პარიკი.
    უცებ შეჩერდა, ბავშვივით, მკლავით მოიწმინდა ცრემლები და მკაცრად, ამაყად ჩაილაპარაკა:
    – ფეხმძიმედ ვარ.
    აი ბოყინიც იმას ერქვა, მე რომ ამომსკდა. გაოგნებული შევყურებდი. როგორ თუ ფეხმძიმედ?
    ანას არაფერი უთქვამს, არც თვალებში შემოუხედავს ჩემთვის, წამოდგა და გასასვლელისკენ გაიქცა.
    თეფშზე აღარაფერი იდო – ბზინავდა.
    ბოლო ლუკმამ ყველაზე მეტად მასიამოვნა. წუთები დამჭირდა გამორკვევისათვის.
    ისევ “ნომერი 14-ის” მორცხვმა კლიენტმა გამომაფხიზლა, აღელვებული ამბობდა, ომის დროს დაიკარგაო, ოღონდ რა – ვერ გავიგონე.
    მე ოფიციანტს ვუხმე და ანგარიში მოვითხოვე.
    – გეამათ? – მკითხა.
    – ახლაც თითებს ვილოკავ, უგემრიელესი იყო! – შევცინე კმაყოფილმა, – ჩემგან დიდი მადლობა “9-ნომერს”.
    – აუცილებლად გადავცემ.
    ამასობაში, დაღამებულა კიდეც.
    შვეიცარმა თავაზიანად გამომიღო კარი და მხიარულად მომაძახა:
    – კვლავ გვეწვიეთ!
    განა თქმა სჭირდებოდა ამას? აბა, რას ვიზამ! ამათ მეტი ვინ მყავს. რომ გაკოტრდნენ, თავს არ ვიცოცხლებ.
    კიდევ უფრო აგრილებულიყო. ქარი მძლავრად არხევდა ალაგ-ალაგ ყვითელფოთლებშერჩენილ ხეებს.
    სახლში სოსისების მოხარშვას ისევ გარეთ ჭამა ვამჯობინე. მიუხედავად იმისა, რომ დღიური საზომით საკმარისზე მეტი ფული მქონდა დახარჯული, მაინც შევედი MCdonalds-ში და მშვიდად გამოვძეხი. “ერთზე მეტი, ორზე ნაკლებიდან” გამოსვლის შემდეგ, როგორც წესი, საშინლად მშია ხოლმე.

    2010, სექტემბერი

    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

    Read More
  • პროზა

    ნინო წიკლაური – ნოველები

    08/01/2011

    სოფლის ავტობუსში

    ავტობუსში ქალი ამოვიდა. მის განიერ, ძლიერ მხრებში ოთკუთხედი, ბალნიანი სახე ღრმად ჩამჯდარიყო. კოპებად ქცეულ, წინ წამოწეული შუბლს ქვემოთ შემალული თვალებით თავისუფალი ადგილი მოძებნა და დაჯდა.
    ქალს დაბალი, სუსტი კაცი ამოჰყვა. გახუნებული ქურთუკი ნათხოვარივით ეკიდა ტანზე. ამოვიდა თუ არა შესძახა:
    – სიძე გენაცვალოთ, დიღმელებო!
    ქალებმა ცერად გადახედეს მთვრალს. ის ბარბაცით ავტობუსის ბოლოსკენ წავიდა. გრძელ სკამზე კაცები ისხდნენ.
    – ჰა დიღმელებო, ხომ ხართ ხარებივით! – დასჭექა ისევ.
    – მანდ დაჯექი! – უთხრა ოთკუთხედსახიანმა ქალმა.
    კაცები შევიწროვდნენ და შუაში ჩაისვეს. მთვრალი მთელი გზა უაზროდ ბურტყუნებდა. დროდადრო ოთკუთხედსახიანს გასძახოდა:
    – ლალი!.. ლალი!.. ლალი!..
    ქალს ბალნიან სახეზე ალმური ეკიდებოდა და უკან მოუხედავად უბრაზდებოდა:
    – კარგი, თავი მტკივა!
    უცებ კაცმა სიმღერა წამოიწყო:
    – ლაა-ლიიი… ლაა-ლიიი… ლაა-ლიიიიი…
    ხალხი იცინოდა. ლალიმ ოთკუთხედი სახე კიდევ უფრო ჩამალა მხრებში.
    – ამის ქმარია?
    – გათხოვდა?!
    – ამ ასაკში გათხოვდე და ამისთანას გაჰყვე?!
    – საერთოდ რომ გათხოვდა არ გიკვირს? შეხედე რას გავს! – ჩურჩულებდნენ ქალები.
    – გააჩერეთ! – დაიძახა ლალიმ.
    მთვრალმა სიმღერა შეწყვიტა. ლალიმ ფულის მაგივრად მადლობა გადაუხადა მძღოლს და ჩავიდა. კაციც უკან მიჰყვა, კიბის თავზე აბარგანავდა და კინაღამ გადავარდა. ქალმა ხელები შეაშველა, აიტაცა და ფეხზე დააყენა. მძღოლმა მგზავრებს გადახედა. მერე რაღაცნაირად, მორცხვად გაიღიმა:
    – როგორ მიყვარდა ბავშობაში!
    – ლაა-ლიი… ლაა-ლიი… ლაა-ლიიიი…
    ისევ მისწვდათ მგზავრებს მთვრალი სიძის სიმღერა.

    რა იყო, რა ჭირი დამეტაკა?

    გავედი გაჩერებაზე, დავდექი და… საკუთარი სახელი ვეღარ გავიხსენე. შემეშინდა.
    მოვიდა ავტობუსი. ჩავჯექი. ოფლად ვიწურები – ღმერთო, ნეტა რა მქვია, ნეტა რა მქვია-მეთქი…
    მივედი ბაზარში, ხელდახელ გავყიდე მაისის ბალი, ვიყიდე პამიდორი და უკან გამოვბრუნდი.
    გამოსასვლელში ფეხი გადამიბრუნდა და პირქვე წავემხე. პამიდორი დამეპნა. სულ ერთიანად ამოვიგანგლე ბაზრის მტვრში. ძლივს ავითრიე წელი. შავი კალგოტკები მუხლებზე გადამთხლეშოდა. წამოვკრიფე ჩემი გაუბედურებული პამიდორი და ონკანისკენ წავჩლახუნდი.
    იქ ნაცნობი ქალი დამხვდა – ზეინაბი. ამ ყოფაში რომ დამინახა, შეწუხებულმა შეიცხადა, ეგ რა მოგსვლია ეთერ, რას გავხარო!
    ცა გამეხსნა.
    – ეთერა მქვია, ეთერა! – ვიმეორებდი გუნებაში და გახარებული სულელივით ვიკრიჭებოდი.

    ჭირისუფალი

    სოფელში მიცვალებულის გამოსვენების დრო რომ მოატანს, შუკაში გამოდის, მეზობლის ღობეს მიეყრდნობა, თხელი, ძარღვებადქცეული ხელით სახეს იჩრდილავს და გაღმა იყურება. გაღმა გახუნებული მთებია. ერთი მთის უბეში პატარა, თეთრი ეკლესია დგას. ეკლესიასთან სოფლის სასაფლაოა შეფენილი.
    …დგას და უყურებს, როგორ აჰყავთ მიცვალებული სულ მაღლა და მაღლა, როგორ ასაფლავებენ, მერე, ნელ-ნელა როგორ ბრუნდება ხალხი სოფელში.
    …მან ჯერ ორი თვის გოგონა დამარხა, მერე მამამთილი და დედამთილი, მერე ოცდაათი წლის ვაჟკაცი ჩადო მიწაში, შემდეგ კი ქმარი.
    აქედან კარგად ჩანს მისი ოჯახის განსასვენებელი.
    …მაღალი, გამხდარი დედაკაცი ღრმა ფიქრშია წასული და მეჩვენება, რომ ამ დროს, ის გაცილებით მეტს ხედავს, ვიდრე მთელი ჩემი სოფლის საქალეთი.

    ორი ანიჩკა

    სალ კლდეებში ჯიხვები ცხოვრობენ, გაღმა – ჩეჩნები. მდინარე ყუროს სათავესთან, სპილენძით მდიდარი ნიადაგიდან ჟანგისფერი წყალი ჟონავს. მიწა ირღვევა და ქაფიან მდინარეში იხრჩობა. გადარეული ყურო აქაურობას მალე ერთიანად ჩარეცხავს. მწყემსების ნაბინავრის ნახევარი უკვე წაიღო. დარჩენილ კედლებში მეცხვარის თეთრი ძაღლის გვამი იხრწნება.
    სათიბს დაბლა განახლებული ეკლესია და სტეფანწმინდელების საფლავებია. სასაფლაოს ბოლოში ქვის დიდი ორსართულიანი სახლი დგას. სახლის წინ, ყვითელი ყვავილებით მოჩითულ ხასხასა მოლზე ფიცრული ქოხია. ქოხის კედელთან ვეებერთელა, გაქერქილი მორი გდია. ზედ ორი მოხუცი მაზლისცოლი ზის, ორივე ქსოვს და ორივეს ანიჩკა ჰქვია. ანიჩკები ჩემი მასპინძლის ბიცოლები არიან. ისინი გუშინ გავიცანი. კლდის ნატეხებით მოფენილ გზაზე შევჩერდი და მათკენ გადავუხვიე.
    ერთი ანიჩკა ტანსრული ქალია. უნაოჭო, სავსე სახე აქვს. მთლად თეთრი, უკან გადავარცხნილი თმა კეფაზე მუშტად შეუკრავს. კოხტად მორგებულ ტანსაცმელზე აკრულ წინსაფარზე ყვითელი წიწილები ახატია.
    მეორე ანიჩკა გამხდარი და უფრო მაღალიც არის. მუქი ხალათი აცვია, მუქი თავსაფარი ახვევია. თხელ ცხვირზე სქელმინიანი სათვალე ადევს.
    მიხარია მათი დანახვა. მოხუცებმაც შემნიშნეს და დაკვირვებით გამომცქერიან. რომ მივუახლოვდი მაშინღა მიცნეს.
    – როგორა ხართ?- ვეკითხები ხმამაღლა.
    – ამ დილით თავი დამიბუდდა… თვალთაც მიბნელდება… – მპასუხობს წინსაფრიანი ანიჩკა და საქსოვს გვერდზე დებს.
    – წნევა ხომ არ გაქვთ? – ვეკითხები და მეც მორზე ვჯდები.
    – რაი ვიცი…
    – გაგიზომავთ…
    გაჭირვებით დგება. მიდის ხავსმოდებულ, ქვის დამრეც კიბესთან და ფოფხვით ადის მეორე სართულზე.
    – ყუროზე მარტუა იყავ?- შემომცქერის სათვალიანი ანიჩკა.
    თავს ვუქნევ.
    – გათხოვილი ხარ?
    – არა.
    – რაღას ელი?
    ვიცინი.
    – დღესხვალეობაჩი განა? წლები გადის. სუყელას თავისი დრო აქუ. აი, მე ოცდათხუთმეტისა გავთხოვდი. სეთურებიდან ვარ, გუდაურიდან. იქაველი ქალი ვარ. სამი წელი “კოლხოზში” ვიყავ, იძულებით. მილიციის ძალით წამიყვანეს ყიზლარჩი. ჯერ ჩემი ლოგინი წაიღეს. მემრე თორმეტი ქალი აგვიყვანეს. ოცდაოთხი ძროხა მებარა. ოცი ხბო გავუზარდე “კოლხოზს”. თოლები იქ დამრჩა. ჩემი და იყო აქეთ გათხოვილი, ძრიელ მშრომელი ქალი. მაშოი ერქვა. უთხრეს ჩემ კაცსა, ამას და ჰყავს ყიზლარჩი, ის მაიყვანეო. ამავიდა. იქა მნახა გიგუშამ. მემრე თავის დედის ძმაი ამაიყვანა და გამავყევ. მთელი შრომა დღეები იქ დამიჭირეს, რაისთვის გასთხოვდიო. უნდოდათ სულ გასათხოვარი ვყოფილიყავ, მაგათი მუშა.
    რის ვაი-ვაგლახით ჩამოდის კიბეზე წინსაფრიანი ანიჩკა, წნევის გასაზომი აპარატი მოაქვს.
    – შენა, საექთნო ხო არა გაქ დამთავრებული?
    – არა, ბებო…
    – ოდნავ რო გავნერვიულდები კე, ხელის კანკალი მეწყობა. მეგონა, გეცოდინებოდა რატო…
    – ეგა ნევროზია… – დიაგნოზს უსვამს სათვალიანი ანიჩკა.
    წნევას ვუზომავ.
    – გულის წნევა გაქვთ მაღალი. რა წამლებს სვამთ ბებო?
    ჯიბიდან იღებს “რაუნატინის”, “ვალერიანის” და “ადელფანის” ტაბლეტებს.
    – შენს გაზრდას, წყალი მომიტანე…
    ონკანი დაბალი ქვითკირის ღობითაა შემოზღუდული. წყლის…ჭურჭელზე სპილენძის ტოლჩაა დამხობილი. იმით მიმაქვს წყალი. სვამს.
    – რო წამოწვეთ, კარგი იქნება… –ვეუბნები.
    – არ შამიძლია, უფრო ცუდად ვხდები კე…
    – მაშ თედოსთან როგორღა სწვებოდი? – იცინის სათვალიანი ანიჩკა და ერთადეთ კბილს აჩენს.
    – განა მაშინაც გონჯა ვიყავ! არცრა მტკიოდა მაშინა… ნეტა ისრივ ისე ვიყო და!
    ხითხითებენ.
    – ესა სილამაზით გათხოვდა. წითელი ბერეტი ეფარა!
    – დანიშნული ვიყავ, – ყვება წინსაფრიანი ანიჩკა და თან ქსოვს. – ჯარში წაიყვანეს. ორი წელი ველოდი. ქალაქელი კაცი მოვიდა სათხოვნელად. იმას ნუღარ ელი, მე გამომყეო.
    – რატომ არ გაყევით?
    მიბღვერის.
    – გიყვარდათ?
    – მიყორდა მაშ! უჭკუობით, თექვსმეტი წლისას…
    – უჭკუობით?!
    – მაშ ჭკვიანი სხვისა ბალღს შაიყორებს?.. ორი ბალღი გავაჩინე უგონთ-მაგონოთ. ჭკუაჩი რომ ჩავვარდი, მემრე გვიან იყო. ისევ უჭკუობით სჯობია სუყელას კეთება. ჭკვიანი ვეცრას გაბედავს. სანამ გამავყვებოდი, საექთნოზე შევიტანე საბუთები. შამპირდა გასწავლიო, მარა დამსვა სახლჩი.
    – ინდე, ქსოვა ხო გასწავლა… – იცინის მაზლისცოლი – რას ერჩი?
    მზე აჭერს. მოხუცები ჩრდილისკენ იჩოჩებენ. მოლზე გაკრული ყვითელი ყვავილები ბრჭყვიალებენ.
    – რა ლამაზი ყვავილებია! – ვამბობ მე.
    -ეს ჩვენი ყვავილებია. მზის ჩასვლისას სძინიათ, მზის ამოსვლისას ჰღვიძიათ.
    – ბებო გყავ? – მეკითხება სათვალიანი ანიჩკა.
    – დიახ.
    – რამდენი წლისაა?
    – ოთხმოცდაორის…
    – ახალგაზრდა ყოფილა, ანიჩკას სწორი…
    – ჰო, ახალგაზრდა ვარ! სულ ფრენა-ფრენას დავდივარ, – იცინის სათვალიანი ანიჩკა.
    – ახალგალგაზრდა ხარ, მაშ! ოთხმოცდაორისას კიდე შემეძლას, ძროხას ვუვლიდი… – ნიავი იძვრის და მოგონებაში წასულ დედაკაცს თმას უწეწს. – ვერ ვიტან თავზე წაკვრას…
    – ღმერთმა დიდი დღე მაგცას და აქ რო დაგასვენებთ, მემრე როგორღა იტყვი, თავზე არ წამაკრათო?
    – მემრე რაღას ვიტყვი?
    – მანამდე დაიბარე…
    – ანდერძი დავაგდო?
    – მაშ… მე კიდე სუდარა გადაფარებული მკვდარი მეჯავრება… რო მავკვდები, სახე უნდა მიჩნდეს! ლამაზი სახე მაქუ და… – კუჭკუჭებს მოხუცი.
    – მაშ არა ხარ ლამაზი? – აგულიანებს მაზლისცოლი.
    – მე რაიღა ლამაზი ვარ… მამა-ბიძანი მყვანდა ლამაზები. ჩემი კაციც ლამაზი იყვის. საფლავის ქვაზე რომ გვხატავდა, იმ კაცმა მითხრა, ამას ცხო ნაკუთები აქუ და შენ სულ ცხოო…
    – უკვე გაქვთ საფლავის ქვა, ბებო?
    – მაშ, ჩემ გიგუშას გვერდით ვხატივარ… მარტუას ხო არ დავაგდებდი ჩემ კაცსა? დაბადების წელი აწერია. სიკვდილისა აკლია. მიაწერს კი მემრე ვინმე?
    – რაც მთავარია, შენ იქ იქნები… აბა, ეხლა “კამისია” რო დაეცეს საფლავსა – სურათია, მკვდარი არა – რაი უნდა ქნა?
    – ჯერ ვერ მაიცლის “კამისია” ჩემი საფლავისთვისა…
    – შვილები არა გყავთ, ბებო?
    – არა… ექიმთან ვიყავ ძაუგსა. ეგრე მითხრა, ბავშური საშვილოსნო გაქო…
    – განუვითარებელიო განა? – კითხულობს ანიჩკა, რომელიც ოდესღაც საექთნოზე სწავლას ოცნებობდა.
    – დამინიშნეს რაიღაც ტალახები, წამლობა, მარა არ მეცალა… –სათვალიანი ანიჩკა აგრძელებს – რო მამიყვანა ჩემმა კაცმა აბა, მე ქალიშვილი ქალი ვიყავ და იმავ ღამეს გავებუტე. ერთი კვირა ეგრე ვიყავ გაბუტული.
    – რატომ? – ვიცინი.
    – ეგრე მეგონა, ვითომ ჩემთან ეგეთი რამე არ უნდა მამხდარიყო. ეგ როგორ გამიბედა-მეთქი!
    – როგორ შეურიგდით, ბებო?
    – არ მახსონ და შევურიგდი კი… – სათვალიანმა ანიჩკამ დარიალის ხეობას გადახედა.
    ვლადიკავკაზიდან შავი ღრუბლები გადმოდიოდნენ.
    – ნისლი ქვეაღმა შამავიდა. იქნებ დააწვიმას…
    – კარგა დაშაულხარ ჩემო ქალო, ჩრდილჩი მაიწი. ვეღარ გიცნობენ ქალაქჩი.
    – მემრე რაი. მე მიყორს შავი ქალი. ჩემი ქალი მაინც იყო. ძრიალ გულჩი ჩამივარდი.
    – მეც ძალიან მომეწონეთ.
    – მეც მოსაწონარი ვარ?.. ათი დედმამიშვილი ვიყავით. ყველა ჩემზე ლამაზი იყო… მეტი საქმე არ უკეთებიათ ჩემ დედ-მამასა, ბეჩავები. არცროდეს “ბალნიცაში” არ ყოფილა დედა. სახლში გოგოჩინა სუყელა. ჩვენ სწავლაზე არ უფიქრიათ. ბალღებმა თავისით ისწავლეს შოფრობა. ქალები ეგეთივე გაგრიები ვართ.
    – ხელსაქმე და შრომა გაგრიობაა? – წარბი ასწია წინსაფრიანმა ანიჩკამ.
    – მაშ რაია! შრომის მეტი არა ვიცი რა…
    – სუყელა საქმე იცის – საქალო, საკაცო…
    – ეხლა კი, აღარა შამიძლია. ერთ ძროხასღა ვუვლი. რო მავკვდები, დაკლან.
    ორივე მოხუცი გაჩქარებით ქსოვს.
    – ემას ვქსოვ… ვერთობი თუ ვიღლები, აღარა ვგრძნობ…
    – რა ღირს წინდები, ბებო?
    – ხუთი ლარი დიდი ფეხისა, ოთხი – პატარაისი.
    – ორი ლარი მარტო მატყლი ღირს. ის უნდა დაამუშავა – გარეცხა, დაართა… ნახევარი აღარა გება ერთი კილოსგანა.
    – აეს კისრის ძარღვებიღა მტკივა, სუ რო ვზივარ…
    წინსაფრიანი ანიჩკა აწრიალდება. საქსოვს გვერდზე დებს. დგება და ცუხცუხით სახლის კედელს ეფარება.
    სათვალიანი ანიჩკა მხოლოდ ჩემს გასაგონად ამბობს:
    -იფსამს! სანამ მივა და ჩაიწევს, გაეპარება. ცოტა ხნის კი არ არი! ოთხმოცდაათ წელს ვიცოცხლებ? არა მგონია! კარგი ქმარი ჰყვანდა. სმა კი უყორდა. ერთი შვილიც მსმელი ჰყავ, გელოდი, ჟოზეფინაის ქმარი…
    უფროსი ანიჩკა ქვედაკაბის სწორებით გამობაჯბაბდა სახლის უკნიდან და ვითომ აქ არაფერიაო, განაგრძო:
    – ბევრი ხალხი ცხოვრობდა ამ სახლჩი. სუყელა გადავიდ-გადმოვიდა. ახალი სახლები აიშენეს. ჩვენ დავრჩით აემ ძველჩი.
    – ანიჩკას შვილებიც ახალ სახლ-კარჩი არიან… – უკვე მაზლისცოლის გასაგონად ამბობს სათვალიანი ანიჩკა – ეს კი არ მისდევს.
    – ცოტა ხანს გავჰყევ. ყველა მუშაობდა და დღე სულ მარტუა ვიყავ. ანიჩკა კი სულ აქ არი.
    უცებ ჰაერში პურის სუნი დატრიალდა.
    – ვიღაც პურს აცხობს… – ღრმად ვისუნთქავ ჰაერს.
    – ჩემო ქალო, დილით “პერაშკები” მოვჩხონთე. თუ იკადრებ, მიირთვი. – მორიდებით შემომყურებს სათვალიანი მოხუცი.
    – სიმართლე გითხრათ, მომშივდა.
    წამოდგა. ქვედა სართულის ვიწრო ოთახში მეპატიჟება. კედლები კირით არის შეთეთრებული. წითლად შეღებილ ხის იატაკს ლაპლაპი გაუდის. ერთ კედელთან რკინის საწოლი დგას. საწოლის თავზე გობელენია გაკრული – შუა საუკუნეების ტანსაცმელში გამოწყობილი ქალები და კაცები ნადირობენ. მეორე კედელთან მაგიდა და სამი სკამია – ორი მაღალი, ერთი კი დაბალი, უზურგო – შინ გაკეთებული. კართან სარკე კიდია. იქვეა ჭიკარტით მიმაგრებული, მათემატიკის რვეულიდან ამოხეული ფურცელი, რომელსაც აჩაბაჩად აწერია: “ლამაზომ” იმაკა 20 მაისს.”
    – მობრძანდი ანასტასიავ! – გასძახა მაზლისცოლს.
    – სინათლეს ავანთებ და მოვალ… – ისევ ფოფხვით ადის ქვის კიბეზე, თავის ოთახში სინათლეს ანთებს, მერე ხვნეშა-ხვნეშით დაბლა ჩამოდის და ოთახში შემოდის.
    – დალოცავენ კე, ღმერთმა დაგაბერასთ თეთრი თმა-წვერითაო, მარა სიბერე სუყელაზე ბეჩაობა ყოფილა! გულით მინდა რო გავაკეთა რაიმე, მარა აღარა შამიძლია. გონჯი ყოფილა სიბერე! ვერცრას ვეღარ ვახერხებ…
    ჩემი მასპინძლი მაგიდაზე თეფშებს აწყობს.
    – გიგუშა რო მამიკვდა, თეფშები სულ დამიცვალეს, დატეხილები დამიტოვეს. მე ვთქვი, კაცი მამიკვდა, ამაზე როგორ ამავიღა ხმა-მეთქი… ღარიბად გხვდები. რაი ვქნა? “პერაშკი”, წყალი, კეთილი სული და გული. ეჰ, ჩემო შაო ქალი, კაცი მყვანდა პურმარილიანი – დიდი მიდენ-მოდენა იყო. სამოცდაჩვიდმეტჩი გარდამეცვალა.
    – სამოცდაჩვიდმეთჩი კი არა, ოთხმოცდაჩვიდმეტჩი.
    – რაი ვიცი… საფლავის ქვას აწერია. არ მახსონ. ოთხმოცდაშვიდი წლისა იყო. ბევრი ეგონა თავისი წლები… ძნელი არა ყოფილა სიკვდილი. ერთს ამაისუნთქებ და მორჩა!
    დაბალი სკამი ხვდება მასპინძელს. ჩემსას ვთავაზობ, მაგრამ არ მითმობს.
    -რაი მნიშვნელობა აქ? გინდა დაბლა ვიჯდე, გინდა მაღლა. უკბილოს ჭამა არც რაია. მცხვენია, არც მინდა ვინმე მიყურებდეს…
    – კბილები ამაიღა… უნდა ჩაესვა… მერე ქვეყანა აირ-დაირია და დარჩა უკბილო…
    – აქ არ გყავთ სტომატოლოგი?
    – არი, მარა მარტო აძრობს.
    – ბავშვებს ვაშინებთ კე, კარგა მაიქეცით, თორო კბილის ექიმს დავუძხებთო…
    – რაიღაც “პოლუსები” ჩამაგვირიგეს… იქნებ არა მჭირს რა… ფული მაეცათ, მემრე მე ვიცოდი! ის “პოლუსები” რაღას მშველის?
    – ცუდი დრო მავიდა, კევისმღეჭველებისა…
    – წინათ არ იყო ეგეთი ხალხი…
    – ყველა დროს თავისი ხალხი ჰყავ! – ჩვეული სიდინჯით ამბობს წინსაფრიანი ანიჩკა.
    – მე იცი როგორი ვიყავ? რო დავინახავდი, ბარგი მოჰქონდა მოხუცს, ჩამოვართომდი და სახლჩი მივუტანდი. ეხლა ეგრე აღარ სჩვევენ დედები ხიზანს.
    ეზოში გავდივართ. უმცროსი ძროხის მოსაწველად მიდის. ნისლი წვება მთებზე, სახლებზე, ყვავილებზე… უფროსს მეზობელი ეძახის, ფეჩი ავანთე, მოდიო. მოხუცი ფეხს ითრევს.
    – წადი ბებო, მე გომურში შევალ…
    მავთულის ბადით შეკრულ კარს ვაღებ და პატარა გომურში შევდივარ. უკვე მოწველილი რძე კართან დგას. ანიჩკას ხალათის ზემოდან, ქმრის დიდი პიჯაკი აცვია.
    გომური ორად არის გაყოფილი. ერთი ნაწილი თივითაა სავსე, მეორეში ძროხა დგას.
    – ეს არის ჩემი “ლამაზო”. ემას დაჰკვლენ, რო მავკვდები, აემ ბეჩავსა. შვიდ ივლისს ორი წლისა გახდა.
    “ლამაზო” თავს ატრიალებსა და დიდი, ნაღვლიანი თვალებით მიყურებს.
    – ეს თივაღა მაქუ. უნდა ვამყოფინა. მთიბელი აღარა მყავ. უკაცოდ არცრა არ გამადის. თორმეტი წელი ლოგინად იყო ჩავარდნილი ჩემი კაცი. მაინც სუყელა კეთდებოდა… უკაცოდ არა ჰღირს სიცოცხლე!
    ანიჩკა გომურიდან აგდებს ძროხას. მოძალებულ ნისლში იკარგება “ლამაზო”, ანიჩკა, სახლი, გზა.
    ყვითელი ყვავილები იძინებენ.

    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

    Read More
  • პროზა

    გია გაბრიჩიძე – მოთხრობა

    25/11/2010

    თავიდან სათაურად “ლურჯი რვეულის ჩანაწერები”
    მინდოდა დამერქმია
    (თუ არ ვცდები, რომელიღაც ნაწარმოებს ჰქვია მსგავსი სახელი),
    შემდეგ “მანეკენი” ვიფიქრე
    (მგონი ასეთიც უნდა იყოს).
    ვერ გადავწყვიტე და ამიტომ არჩევანი თქვენთვის მომინდვია. როგორც გენებოთ, ისე მოიხსენიეთ, რადგანაც
    ჩემთვის აბსოლუტურად სულერთია რა ერქმევა.
    უბრალოდ ცოტა მეუხერხულება ასეთი დიდი სათაური რომ გამოვიდა
    (არა უშავს, უარესებიც ხდება)

    დასავლეთ ევროპაში კარგა ხნის ხეტიალის შემდეგ, “კაი შეკრული” “ოპელ-ვექტრა” ვიყიდე და სახლში დაბრუნება გადავწყვიტე. რადგანაც იქ საერთოდ არავინ არ მელოდებოდა გარაჟში მდგომი, “ექიმის და პედაგოგის ნაქონი” “06” მარკის, თეთრი ჟიგულისა და ცარიელი სახლის გარდა, ამიტომ ვარჩიე ჯერ სასომხეთში ჩავსულიყავი და ზემოთ ნახსენები, 1995 წლის გამოშვება, წითელი ფერის “ოპელ-ვექტრა”, თბილისთან შედარებით გაცილებით უფრო ძვირად გამეყიდა (500 აშშ დოლარი, ჩემი ჯიბის პატრონისთვის, “გაცილებით უფრო ძვირი” თანხაა).
    თბილისში ღამის 12 საათისთვის შემოვედი. არც დაღლილობას ვგრძნობდი და არც მშიოდა (დაბა სურამში საკმაოდ გემრიელად გეახელით). ამიტომ სახლში აღარ შევიარე, მაგრამ მცირე სენტიმენტალურმა გრძნობებმა მაინც “დამრია ხელი” და “ნაბერეჟნით” პირდაპირ ერევნისკენ წასვლის ნაცვლად, ჭავჭავაძის გამზირზე ჩავლა გადავწყვიტე.
    უჩვეულო სიჩუმე იდგა ქალაქში. არც ისე გვიანი იყო, მაგრამ ქუჩაში კაციშვილი არ ჭაჭანებდა. ამ უცნაურ “მოვლენაზე” დაფიქრებაც ვერ მოვასწარი, რომ მოულოდნელად საჭე მარცხნივ გამექცა, დავამუხრუჭე და მანქანიდან გადმოვედი. წინა მარცხენა საბურავი დაშვებულიყო.
    მანქანა ბორდიურთან მივაგორე, საბურავი სწრაფად გამოვცვალე, ერთხელ კიდევ გავხედე ცარიელ გამზირს და ის ის იყო, მანქანაში ჩაჯდომას და წასვლას ვაპირებდი, რომ ტანსაცმელების მაღაზიის ვიტრინასთან დაგდებული ლურჯი რვეული დავინახე.
    ნამდვილად ვერ გეტყვით, თუ რატომ ავიღე ის რვეული. არასოდეს არ ამიღია ქუჩაში დაგდებული რვეული და დარწმუნებული ვარ, ადამიანთა უმრავლესობაც ასე იქცევა. მიუხედავად იმისა, რომ ძალიან ბევრი ვიფიქრე და ახლაც ხშირად ვფიქრობ ჩემს ამ საქციელზე, პასუხი ჯერ ვერ ვიპოვე და ალბათ ვერც ვერასოდეს ვიპოვი.
    მოკლედ, ის რვეული ავიღე, წინა სავარძელზე დავაგდე და სასომხეთისკენ წავედი.
    ერევნის ავტომანქანების ბაზრობაზე სადღაც დილის 6 საათისთვის ჩავედი. მანქანა გარე განათების ბოძის ქვეშ გავაჩერე, სავარძლის საზურგე გადავწიე და მივწექი. რვეული მაშინვე თვალში მომხვდა. ავიღე და საკმაოდ “კარგად კითხვადი” კალიგრაფიით გავსებული ფურცლები გადავშალე.
    ყოველგვარი კომენტარის გარეშე, სიტყვა-სიტყვით გთავაზობთ ჩემს მიერ, ჭავჭავაძის გამზირზე, ტანსაცმელების მაღაზიის წინ, ღამის 12 საათზე ნაპოვნ ლურჯ რვეულში დაწერილ ტექსტს.

    * * * * * * * * *

    “ერთი წუთითაც არ იფიქრო ძვირფასო მკითხველო, რომ მორიგ ფუტურისტულ, ავანგარდისტულ, ან თუნდაც სიურეალისტურ ნაწარმოებთან გქონდეს საქმე და მე, მისი ავტორი, გარდატეხის ასაკის მქონე ქალიშვილების, ან ბალზაკის ასაკის მქონე ქალბატონების ლიტერატურულ კერპად ვაპირებდე გახდომას.
    არც მოდელ-მანეკენის (ამ შემთხვევაში არავითარი მნიშვნელობა არა აქვს არც სქესს, არც ეროვნებას და მით უმეტეს კანის ფერს) დაძაბული, ინტრიგებითა და სხვადასხვა სახის დაპირისპირებებით აღსავსე ბობოქარი ცხოვრების გადმოცემას არ ვაპირებ.
    არა და არა!
    არაფერი მსგავსი.
    არ ვაპირებ რამდენიმე მიზეზის გამო და ამ მიზეზებსაც ახლავე მოგახსენებთ.
    ჯერ ერთი ძალიან ცუდად ვერკვევი ისეთ ტერმინებში, როგორებიცაა სიურეალიზმი, აბსტრაქციონიზმი, კოლაბორაციონიზმი ან თუნდაც ნეოფაშიზმი. არა, მთლად წყალწაღებულიც არ ვარ და ვიცი, რომ მაიაკოვსკი რაღაც პერიოდი ფუტურისტი იყო, სალვადორ დალი სიურეალისტი, ხოლო ჩემი შორეული ნათესავი კი ნეობოლშევიკია. პირველი ორის შესახებ წამიკითხავს, ნათესავმა კი თვითონ მითხრა, როცა შემთხვევით შევხვდით ერთმანეთს (ნავთლუღის ბაზარში, თუ ვიღაცის პანაშვიდზე აღარ მახსოვს).
    მოკლედ რომ ვთქვა, მხოლოდ ასეთი “ზედაპირული” ცოდნა გამაჩნია და არც ვაპირებ ძალიან ჩაღრმავებას, რადგანაც მართალი გითხრათ მეზარება და მეორეც — თუ რამე მომეწონა, ნამდვილად სულერთია ჩემთვის იმპრესიონიზმს მიეკუთვნება ის, თუ სოცრეალიზმს.
    რაც შეეხებათ მანეკენებს (აი იმათ, Fashion TV-ზე რომ დადიან აქეთ-იქეთ), აქ საქმე გაცილებით უფრო მარტივადაა.
    მე არასოდეს არ ვყოფილვარ არც “პაკაზზე”, არც დეფილეზე და არც “მომავალი სეზონის კოლექციის წარდგენაზე”.
    არა, იმიტომ კი არ ვყოფილვარ, რომ ეგეთი ღონისძიებები არ მომწონს, უბრალოდ არც ერთ მოდელიორს, მანეკენს და საერთოდ მოდის სამყაროს არც ერთ წარმომადგენელს არ ვიცნობ.
    ამ საკმაოდ მარტივი მიზეზის გამო, არამც თუ მანეკენთა ცხოვრების ფარულ მხარეებზე, ყველაზე დაბალი დონის ჩვენების მოსაწვევზეც არ მიმიწვდება ხელი.
    მაშ ასე, დროა ამბავს დავუბრუნდე, რათა ჩემს ცხოვრებაში მომხდარი დიდი ცვლილება თანმიმდევრობით გადმოგცეთ.
    ახლა რომ ვუფიქრდები, ე.წ. “პეპლის ეფექტი” ერთ-ერთი ყველაზე ჭეშმარიტი ეფექტია, ყველა ეფექტებს შორის და ერთ-ერთი ყველაზე მტკიცე აქსიომა კაცობრიობის ცხოვრებაში. შეიძლება ცოტა სითამამეში ჩამეთვალოს, ამ ამბის დასაწყისად ცნობილი ფრაზა “კლეოპატრას ცოტა გრძელი ცხვირი რომ ჰქონოდა, დღეს სამყარო სულ სხვაგვარი იქნებოდაო”, მაგრამ ფაქტია, რომ ყველაფერი ჩემი მეზობლის დაწინაურებით დაიწყო.
    დიახ! ჩემი მეზობელი დააწინაურეს!
    არა, მინისტრად ნამდვილად არ დაუწინაურებიათ, არც მინისტრის მოადგილედ და არც რომელიმე სამმართველოს უფროსად. ის უბრალოდ ერთ-ერთ ბაზრობაზე განთავსებული პოკერ-კლუბის დაცვიდან, თბილისის ერთ-ერთ პრესტიჟულ უბანში, ტანსაცმლის ახლადგახსნილი მაღაზიის დაცვაში გადაიყვანეს.
    ჩემი მეზობელი ერთ-ერთი კერძო დაცვის სამსახურის თანამშრომელი გახლდათ.
    აი ისეთი დაცვის სამსახურის, რომელიღაც უცხოური მტაცებელი ცხოველების სახელი რომ ჰქვიათ. უცხოური იმიტომ, რომ მტაცებლებიდან საქართველოში მარტო ტურა, მელია, მგელი და კავკასიური ჯიშის მურა დათვი ბინადრობს (ერთი ლეოპარდიც ყოფილა, მაგრამ ლეოპარდი არ ითვლება). მელია და ტურა, სახელწოდებისთვის არ ვარგა, მგელი გაცვეთილია (ან ბანალური. თქვენ რომელიც მოგწონთ, ის სიტყვა წაიკითხეთ), ჰოდა “კავკასიურ მურა დათვს” ხომ არ დაარქმევ ფირმას?
    ეს ჩემი მეზობელი ერთ-ერთ ეგეთ სამსახურში მუშაობდა და როგორც ზემოთ ავღნიშნე, ერთ-ერთი ბაზრობის ტერიტორიაზე ჩადგმულ პოკერ-კლუბს წელიწადნახევრის განმავლობაში იცავდა. მცირე ხელფასი ჰქონდა, ფორმაც ეცვა და ოპერატორ გოგონასაც ეარშიყებოდა.
    რომ გითხრათ, მზე და მთვარე ამოსდიოდა იმ გოგონაზეო, ტყუილი იქნება, მაგრამ ყოველ სამ დღეში ერთხელ, მთელი 24 საათი 22 წლის გოგონასთან რომ ხარ 18,5 კვ/მ ოთახში, როგორ უნდა გაგიძლოს გულმა, რომ ერთი-ორი ქათინაური არ უთხრა?
    ასეთ ურთიერთობას ფსიქოლოგები “სამსახურეობრივ რომანს” უწოდებენ და კვლევის საკმაოდ საინტერესო მასალასაც წარმოადგენს, მაგრამ ეს ამბავი არც ჩემმა მეზობელმა და მითუმეტეს არც იმ გოგონამ არ იცოდნენ.
    მე ფსიქოლოგი არ ვარ, მაგრამ როცა ჩემი მეზობლის “არშიყს” დავაკვირდი (ერთი-ორჯერ ვიყავი მისული იმ პოკერ-კლუბში, მაგრამ არ მათამაშეს), რატომღაც ჩავთვალე, რომ “მისი ქმედება, “კლუბის სტუმართა” წინაშე, საკუთარი უპირატესობის გამოვლენის გრძნობით იყო განპირობებული, ვიდრე იმ გოგონას ჰაბიტუსით. ამ დასკვნის გაკეთების უფლებას ის ფაქტი მაძლევს, რომ ჩემს მეზობელს იმ გოგონას მიმართ გრძნობების “გადმოფრქვევა” სწორედ მაშინ ეწყებოდა, როცა კლუბი ხალხით იყო სავსე, ან ვინმე ისეთი მოთამაშე შემოდიოდა, რომელიც ჩვეულებრივი მოთამაშეებისგან განსხვავებით, უფრო “ქალაქურად” გამოიყურებოდა. გოგონას ასეთ დროს თვალები უჟუჟუნდებოდა (მიუხედავად იმისა, ეტყოდა ის “ქალაქურად გამოწყობილი” რაიმე ქათინაურს, თუ არა), რაც ჩემს მეზობელში “განგაშის სიგნალს” რთავდა, ხოლო ამ ყველაფერზე რეაქციას ყავის დალევის სურვილით გამოხატავდა.
    ეს ჩემი მეზობელი მორიგეობის დამთავრების შემდეგ კარგად გამოიძინებდა და საღამოს ცხრის ნახევარზე 2,60 ლარიანი არყით, 2,50 ლარიანი ძეხვით, 5 კვერცხითა და შოთის პურით ხელდამშვენებული ჩემთან მოდიოდა. ნახევარ საათში სუფრის გაწყობას და პირველი ჭიქის დალევას ვასწრებდით, შემდეგ კი სადღეგრძელოებს “კურიერის” სიუჟეტების შესაბამისად ვსვამდით.
    პრინციპში სადღეგრძელოებს მარტო ის ამბობდა, მე უსიტყვოდ ვსვამდი და ტელევიზორიდან მოწოდებულ ინფორმაციაზე მის მიერ გაკეთებულ კომენტარებს, რომლებიც ნებისმიერ პოლიტოლოგს ფანტასტიკურად მოეჩვენებოდა, თავის დაქნევითა და ფრაზით — “უყურე შენ ამ უნამუსოებს”, ვეთანხმებოდი.
    არ ვიცი, 2,60 ლარიანი არყის ბრალი იყო, თუ იმისი, რომ “კურიერის” მაინცადამაინც არ მჯეროდა, მაგრამ, ბოლო სადღეგრძელოს წინ, გულწრფელად ვიყავი დარწმუნებული, რომ მედვედევის ცოლის დას, მოსკოვში “მოსაპარად” ჩასული ქართველი ბიჭი უყვარდა და მასთან ყველასგან მალულად იყოფდა სარეცელს, ხოლო სარკოზის ბიძაშვილი კი იმ ბაზრობის ყიდვას აპირებდა, სადაც ზემოთ ნახსენები პოკერ-კლუბი იყო ჩადგმული.
    ერთხელ ჩემმა მეზობელმა, ჩვენს “შეკრებაზე”, ოპერატორი გოგონებიც მოიყვანა (სხვა პოკერ კლუბიდან), რომელთაგან ერთი სულ სადღაც რეკავდა, ვიღაცეებთან რაღაც საკითხებს არკვევდა, არც ჭამდა, არც სვამდა და როგორც იქნა წავიდა. მეორე კი ჯერ დათვრა, შემდეგ მრავალმნიშვნელოვნად მომეხუტა (ყოველ შემთხვევაში მე ასე მომეჩვენა. ეს ფაქტი ჩემმა მეზობელმაც დამიდასტურა) და მერე წავიდა.
    ერთ მშვენიერ დღეს, ღამის პირველ საათზე (ცოტა კონტექსტში არ ჯდება, “ერთ მშვენიერ დღეს, ღამის პირველ საათზე”, მაგრამ ასე ამბობენ და რა ვქნა. ისე დროის გადმოწევაც შემეძლო, პრინციპში თქვენ რას გაიგებდით, მაგრამ რადგან დავწერე, აღარ შევცვლი), ჩემი მეზობელი შავ პიჯაკში, ცისფერ პერანგში, მუქ ლურჯ ჰალსტუხში და ლაქის ფეხსაცმელებში გამოწყობილი მოვიდა. თან მოზრდილი პარკი და ორი საკმაოდ სიმპათიური გოგონა მოიყოლა.
    პარკის შიგთავსი და გოგონები ადრინდელისგან ძალიან განსხვავდებოდნენ (2,60 ლარიანი არყის ნაცვლად 14 ლარიანი კონიაკი (ფასი ეწერა), 2,50 ლარიანი ძეხვის ნაცვლად “ვიჩინა” (ფასი არ ვიცი, რადგანაც არ ეწერა), 5 კვერცხის ნაცვლად 10. პელმენი, არაჟანი, 1,5 კგ “ივერია სოსისი”, მდოგვი, ხსნადი ყავა და 2 კოლოფი წვენი).
    გოგონებიც არსად არ რეკავდნენ, მხიარულად საუბრობდნენ ჩვენთან და თქვენ წარმოიდგინეთ, იცეკვეს კიდეც.
    ყველაზე საოცარი (და ჩემთვის სასიამოვნო) ამ სტუმრობაში კი ის იყო, რომ ჩემმა მეზობელმა თავის მაღაზიაში სამსახური მიშოვა (არა, ის მაღაზია მისი ნამდვილად არ იყო, მაგრამ ამასაც ასე ამბობენ. თუმცა რას გასწავლით, რა თქვენ არ იცით როგორც ამბობენ?).
    რა უნდა მეკეთებინა არ დაუკონკრეტებია, უბრალოდ მითხრა, რომ ხელფასი 400 ლარი მექნებოდა და თვითონ მეპატრონე ამიხსნიდა ჩემს ფუნქციებს.
    მეორე დღეს, სადღაც 12 საათისთვის გოგონებთან ერთად სახლიდან გამოვედი და აღთქმული 400 ლარიანი ხელფასისკენ წავედი.
    4 საათი იქნებოდა, როცა მაღაზიის მეპატრონე, სავარაუდოდ 28-42 წლის ახალგაზრდა, ლამაზი და ძალიან ფრანგული ნაკვთების მქონე ქალბატონი მოვიდა. მას თან აღმოსავლური ნაკვთების მქონე სავარაუდოდ 22-24 წლის გოგონა ახლდა, რომელსაც ძალიან მკაცრი სახე და საშუალო ზომის ლურჯი ბლოკნოტი ჰქონდა. მეპატრონემ ამათვალ-ჩამათვალიერა (იმ გოგონამაც, ოღონდ უფრო მკაცრად და შემფასებლურად) და ჩემი ფუნქციები ამიხსნა.
    როგორც აღმოჩნდა, ეს “მაღაზია დედამიწაზე არსებულ ბუტიკებს შორის, ყველაზე პროგრესული ბუტიკი უნდა გამხდარიყო” და ამის გამო მან (მაღაზიის მეპატრონემ), “გენიალურ იდეას მიაგნო”.
    ჩვეულებრივი პლასტმასის მანეკენები, ცოცხალი მანეკენებით უნდა შეცვლილიყო, მაგრამ “რადგანაც ამ ქალაქში არ მოიძებნება ისეთი მანეკენი, რომელიც მთელი დღის განმავლობაში შეძლებს ვიტრინაში გაუნძრევლად დგომას”, მან (ანუ მაღაზიის მეპატრონემ) გადაწყვიტა “ქუჩიდან აეყვანა ხალხი” და ამით “ახალი სიტყვა ეთქვა როგორც ბუტიკების ბიზნესში, ასევე მანეკენების ფუნქციების გაზრდაში”.
    ჩემს შენიშვნაზე, რომ “ქუჩიდან მოყვანილ ხალხსაც” გაუჭირდება ერთ ადგილას მთელი დღის განმავლობაში გაუნძრევლად დგომა, მან ცოტა ხნით თვალები ჭერს მიაპყრო (ამ დროს ლურჯი ფერის ბლოკნოტის მქონე გოგონა სავარძელში შესწორდა და თითქმის დაუფარავი მრისხანებით შემომხედა) და მოულოდნელად აღტაცებულმა განაცხადა, რომ ეს კიდევ უფრო უკეთესია, რადგანაც ის გააკეთებს აბსოლუტურად განსხვავებულ ვიტრინას და ეს “ექშენ” იქნება.
    სასწრაფოდ გადამიხადეს ავანსი და სამი დღის შემდეგ დამიბარეს (რაც ფრიად გვესიამოვნა მეც, ჩემს მეზობელს და იმ ორ გოგონასაც, რომლებიც წინა ღამით გვსტუმრობდნენ და როგორც აღმოჩნდა ამ მაღაზიაში მუშაობდნენ).
    სამი დღის შემდეგ “ახალი, რევოლუციური იდეების მქონე ბუტიკის პრეზენტაცია” გაიმართა (ყოველ შემთხვევაში ასე იუწყებოდა პრესა, რომლის წარმომადგენლებიც საკმაოდ მრავლად იყვნენ პრეზენტაციაზე).
    ბევრი რომ არ გავაგრძელო, ჩემი მოვალეობა გაფართოებულ ვიტრინაში დგომით, ხანდახან სიარულით და თეთრი ფერის მაგიდასთან ჩამოჯდომით განისაზღვრა. შესვენების დროს ჩემთვის მოჰქონდათ იქვე საცხობში ნაყიდი იმერული ხაჭაპური და რძიანი ყავა, რომლებიც “ეტიკეტის სრული დაცვით” უნდა “მიმერთვა” (ეს მეპატრონის სიტყვებია).
    პირველი ერთი კვირა ძალიან გამიჭირდა. უბრალოდ არ ვიცოდი საით გამეხედა და სასიარულო მანძილიც საკმაოდ მცირე იყო. განსაკუთრებით ძნელი იყო დუმილი. მე ხომ მანეკენი ვიყავი და როგორც მოგეხსენებათ, მანეკენები არ ლაპარაკობენ (ან ვისთან უნდა მელაპარაკა, მაგიდის და სკამის დადგმის შემდეგ, მეორე მანეკენის ადგილი აღარ დარჩა), მაგრამ ნელ-ნელა მივეჩვიე. დავიწყე გამვლელებზე დაკვირვება, უფრო სწორად ჯერ ცქერა, ხოლო სადღაც სამი თვის შემდეგ უკვე ვაკვირდებოდი მათ.
    თავდაპირველად ხალხი ცოტა არ იყოს ფრთხებოდა. აბა წარმოიდგინეთ როგორია, როცა ტანსაცმელების მაღაზიის ვიტრინასთან დგახარ, ცალი თვალით პროსპექტს გაჰყურებ, რათა ავტობუსის მოსვლა არ გამოგეპაროს, ცალი თვალით კი ვიტრინაში დალაგებულ ათასგვარ აქსესუარს ათვალიერებ (გუნებაში ირგებ კიდეც) და ამ დროს მანეკენი, რომელიც მარჯვენა ხელაწეული და ყელმოღერებული იდგა, უცებ მიდის, მაგიდასთან ჯდება და კვლავ “მანეკენურ” პოზაში შეშდება.
    შეკივლების და მითუმეტეს ჩუმი გინების ხმა ვიტრინის ბრონირებული შუშების მიღმა ვერ აღწევდა, მაგრამ “დამთვალიერებლების” სახის გამომეტყველებით ვხვდებოდი მათს გრძნობებს. ერთი ხანობა, ძლივს ვიკავებდი თავს, რომ არ გამცინებოდა, შემდეგ მივეჩვიე.
    ხალხი მანეკენებს ფაქტობრივად არ უყურებს, მათ უფრო აქსესუარები აინტერესებთ. მიზეზს ოდნავ მოგვიანებით მივხვდი. ის, რაც მანეკენს აცვია, “დამთვალიერებელს” არ აინტერესებს, რადგანაც: 1. უმრავლესობა ტანსაცმლის მყიდველი არ არის (ზოგს არ შეუძლია, ხოლო ვისაც შეუძლია, ის საზღვარგარეთ “იმოსება” (ფრაზა ქართული ჟურნალებიდან)). 2. ვიტრინის იატაკზე დალაგებული აქსესუარები გაცილებით უფრო ხელმისაწვდომია (საჩუქრადაც გამოდგება). 3. რატომღაც ჰგონიათ, რომ მანეკენს “ბრაკი” აცვია. 4. შურთ ჩაცმული მანეკენის აღნაგობის.
    ნელ-ნელა ხალხიც მომეჩვია (ძირითადად ერთი და იგივე ადამიანები დადიოდნენ მაღაზიასთან), თქვენ წარმოიდგინეთ ბავშვებიც კი აღარ იშვერდნენ თითებს ჩემი მიმართულებით და აღარ იცინოდნენ ჩემი გადაადგილების დროს.
    ასეთმა უყურადღებობამ ცხადია ჩემს თავმოყვარეობაზე იმოქმედა, დაახლოებით ორი კვირა ნაწყენიც კი ვიყავი “დამთვალიერებლებზე” და ვცდილობდი მოულოდნელი შერხევით მაინც გამომეწვია მათში რაღაც რეაქცია, მაგრამ აღმოვაჩინე, რომ ხალხს უკვე არამც თუ მე, ვიტრინაში დალაგებული ნივთებიც აღარ აინტერესებდა.
    მხოლოდ ერთი გოგონა დადიოდა კიდევ რამდენიმე კვირა, გაჩერებაზე მდგარ რომელიღაც ბანკის სარეკლამო ბილბორდს მიეყრდნობოდა და სევდიანი თვალებით დიდხანს მიყურებდა.
    გოგონა მაღაზიის მიმდებარე ტერიტორიაზე არ ცხოვრობდა, რადგანაც მუდამ ავტობუსიდან ჩამოდიოდა. ცოტა ხანს იდგა, მიყურებდა და მერე ისევ ავტობუსს მიჰყვებოდა. შემიძლია სიამაყით ვთქვა, რომ ის მხოლოდ ჩემს სანახავად მოდიოდა.
    არადა საკმაოდ უცნაურად გამოჩნდა. ხანდახან მიკვირს კიდეც, თუ რატომ მივაქციე ყურადღება, მე ხომ ისედაც უამრავი საქმე მქონდა. ალბათ იმის ბრალი იყო, რომ გაზაფხული დგებოდა და ქუჩაში შედარებით მეტი ხალისი ტრიალებდა. გაჩერებასთან მდგარ, ორ ნაწილად გაყოფილ (თუ ამოსულ) ხეს, უკვე შეჰპარვოდა კვირტები (როგორი რომანტიზმია მანეკენის პირობაზე? აბა თქვენ რა გეგონათ!). ჰოდა სადილის დროს, როცა “გურულ” ხაჭაპურს გეახლებოდით (“იმერული” ყელში მქონდა ამოსული, “ლობიანი” კი საერთოდ არ მიყვარს), გოგონა დავინახე, ის იმ ორად გაყოფილ (თუ ამოსულ) ხესთან იდგა და სურათს იღებდა. უცებ შემომხედა. ერთხანს მიყურა, შემდეგ ჩაცინება დააპირა, მაგრამ რატომღაც გადაიფიქრა და მოულოდნელად სახეზე ჩემს მიმართ სიბრალული გამოეხატა. გამიკვირდა და ალბათ ამ გაკვირვების გამო დამამახსოვრდა.
    ერთ დღეს კი ჩვეულებრივად მოვიდა, ოღონდ უფრო დიდ ხანს მიყურებდა. შემდეგ ამოიოხრა, ცრემლი მოიწმინდა და ავტობუს გაჰყვა. გაჰყვა და მის შემდეგ აღარ გამოჩენილა. უბრალოდ გაქრა.
    შემეძლო ცოტა ხანს კიდევ მეფიქრა იმ გოგონაზე, მაგრამ სულ მალე ძალიან უცნაური ამბები დაიწყო ჩემს გარშემო და მეც თითქმის სრულიად გადამავიწყდა.
    ყველაფერი კი იმით დაიწყო, რომ საწყობის ერთ-ერთი მუშა, ხელფასის აღების შემდეგ მეორე სართულის კიბეებზე ჩამოსვლისას დაგორდა და ძალიან ცუდად დაეცა. დაცვის ბიჭებმა ის მუშა სასწრაფოდ ჩაიყვანეს საწყობში. თითქოსდა ამ ამბავში უცნაური არაფერია, მაგრამ ყურადღება ერთ ფაქტს მივაქციე: მუშა არც ყვიროდა, არც ტიროდა, არც იგინებოდა და ბიჭების მოსვლამდე ისე იწვა, თითქოს არაფერი არ მომხდარაო. ეგეც არაა გასაკვირი, მაგრამ ძალიან უცნაურ პოზაში კი იწვა. ფეხი ისე ჰქონდა ამობრუნებული, რომ მუხლით ყურს ეხებოდა და ის ფეხი მოხრილი კი არ ჰქონდა, არამედ გაშლილი. ტანმოვარჯიშეები რომ აკეთებენ შპაგატს კედელთან, ზუსტად ისე. ხელიც ზურგს უკან ჰქონდა ამობრუნებული. მე ალბათ ტკივილისგან გავგიჟდებოდი. ის კი იწვა და “ნეტარი სახით” იღიმებოდა.
    ეს კიდევ არაფერი, შეიძლება კაცს ეფიქრა ცირკის ყოფილი მსახიობია ან იოგიო (იოგებმა იციან ეგეთი “ნეტარი ღიმილი”), მაგრამ მერე ვიფიქრე, თუ იოგი იყო, თავისით რატომ არ ადგა? და თუ იოგი არ იყო, მაშინ რატომ არ ყვიროდა?
    როცა ამ ამბავს ვაანალიზებდი, ქუჩას ვუყურებდი და მოულოდნელად შევამჩნიე, რომ ავტობუსები, მსუბუქი მანქანები და თქვენ წარმოიდგინეთ ველოსიპედებიც კი ისე მოძრაობდნენ, რომ ბორბლები არ ბრუნავდა.
    ძალიან გამიკვირდა ეს აღმოჩენა. თითქოს გზა დადიოდა და ისინი მასზე იყვნენ დამაგრებულნი.
    ეგ კი არა, ქუჩაში მოსიარულე ხალხიც საკმაოდ უცნაურად იქცეოდა. ყველანი რაღაცნაირად სარგადაყლაპულებივით დადიოდნენ და მოძრაობებიც მკვეთრი ჰქონდათ. თავის მობრუნების შემდეგ, დაახლოებით ხუთი წუთი იდგნენ გაშეშებულნი და საკმაოდ მძიმედ უბრუნდებოდნენ ჩვეულებრივ პოზას.
    შემდეგ აღმოვაჩინე, რომ ყველა ჩემი თანამშრომელი (იმ დამფასოებელი გოგონადან დაწყებული, რომელთან ერთადაც ჩემი პირველი ხელფასი “დავასველე”, ქალბატონი “მეპატრონით” დამთავრებული), ყველანი მაღაზიაში ცხოვრობდნენ.
    თანამშრომლები კი არა, თურმე მეც მაღაზიაში ვცხოვრობდი. სახლში აღარ მივდიოდი და მაინცადამაინც არ მშიოდა. “მაინცადამაინც არ მშიოდა” კი არა, საერთოდ არ მშიოდა. არც წყალს ვსვამდი და არც მეძინა. რაღა დაგიმალოთ და ტუალეტშიც ძალიან იშვიათად დავდიოდი (რატომ დავდიოდი, ნამდვილად ვერ ვიხსენებ).
    ერთი პირობა, ძალიან შემეშინდა. ვიფიქრე, რაიმე ეპიდემია, ან ვირუსი ხომ არ შემოიჭრა ქალაქშიო და ჩემი ვიტრინის კუთხეში დადგმული ტელევიზორის ყურება დავიწყე, იქნებ საინფორმაციო გამოშვებებში ეთქვათ რამე.
    არაფერი მსგავსი. თითქოს ყველაფერი რიგზე იყო, მაგრამ წამყვანები ზუსტად ისე უცნაურად ისხდნენ, როგორც ჩვენი მოლარე (გაშეშებული) და ტექსტს საერთოდ არ ამბობდნენ. თავიდან ამ ჩემი დაკვირვებების ვინმესთვის გაზიარება დავაპირე, მაგრამ მალევე გადავიფიქრე (რადგანაც ჯერ ერთი ლაპარაკი მეზარებოდა და მეორეც: აბა რა უნდა მეთქვა? ყველანი ძალიან უცნაურები ხართო? თუ ვართო! არა, არავისთვის ამის თქმა ნამდვილად არ ღირდა).
    რამდენიმე დღის შემდეგ დავმშვიდდი. დავმშვიდდი, რადგანაც ვფიქრობ, რომ რახან ასე ხდება, ესე იგი ასეც უნდა ხდებოდეს.
    ახლა კი წერას ვწყვეტ.
    ჯერ ერთი, ლაპარაკის არ იყოს, წერაც მეზარება და მეორეც, ამ ბოლო დროს, მრგვალი ასოების მოხაზვა მიჭირს, კუთხოვანი გამომდის რატომღაც. ისე კიდევ მინდოდა ერთი-ორი სიტყვა იმ გოგონაზე დამეწერა, რომელიც გაქრა, მაგრამ > > > -/ ] \ —————
    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

    Read More
  • პროზა

    ირმა ტაველიძე – გორის ციხე

    12/11/2010

    ვიდექი და იმაზე ვფიქრობდი, რომ ქარის წაღებულს ქარივე მოიტანდა. თოვლი სათვალეზე მადნებოდა, ყურების ნიჟარებში მიძვრებოდა, ხელით ნაქსოვ კაშნესა და ღილებდამწყდარ პალტოს მისველებდა. ფეხს არ ვიცვლიდი. ათი წლის ვიყავი და ვიცოდი: მოვალეობის სიმძიმეს ჩემხელა ბიჭის კი არა, ორმოცს მიტანებული კაცის წელში გაწყვეტაც შეეძლო. რაც შეიძლება მალე უნდა მომეცილებინა შეუსრულებელი ვალდებულების უსიამოვნო ტვირთი, სწრაფად უნდა დამელაშქრა სხვისი ოცნებების ციხე-სიმაგრე… ქარი კი, ქარი იმ ერთადერთის კეთილგანწყობას უთუოდ დამიბრუნებდა.

    *
    გორის პიონერთა სასახლე ერთადერთი სასახლე იყო, რომელიც ჩემს თვალსაწიერში ყოველდღიურად ხვდებოდა. მის ფართო ფანჯრებზე ღია ვარდისფერი ფარდები ეკიდა – ცივი, უსიამოვნო ფერის (ვინ იცის, იქნებ არსებობს კიდეც ასეთი ვარდი, რომლის ფურცლების მოსრესაც არასდროს მოგინდება?). შიგნით არაფერი განსაკუთრებული: მოსწავლეთა ნამუშევრების გამოფენა, წითელი კუთხე, დაფდაფი, დიდ-პატარა საყვირი, ოქროსფერფოჩიანი ალამი და ოქროსქოჩრიანი ბიჭუნას სურათები. ზამთრის თვეებში თითქმის ყველა ოთახში სამარისებური სიჩუმე, აკლდამისებური სუსხი იდგა. მიუხედავად ამისა, კედლებს შორის უმნიშვნელო მოძრაობები მაინც შეინიშნებოდა, შაბათობით კი ტრადიციულ საქმიანობას მხატვრული კითხვის წრე იწყებდა. მხატვრული კითხვის წრე მე ვიყავი.
    მსახიობ ოთარ ***-ს ოცამდე მოსწავლე ჰყავდა. ეს, ისევე, როგორც ადგილობრივი მნიშვნელობის სხვა წვრილმანები, გადმოცემით ვიცოდი: არცერთი დეკლამატორი თვალით არ მენახა. ლეგენდის თანახმად, ისინი ნამდვილად არსებობდნენ, თეატრალურ წარმოდგენებში მონაწილეობდნენ და გორის დასთან ერთად გასტროლებზეც დადიოდნენ ბევრად უფრო ცივ, ბევრად უფრო თოვლიან ქალაქებში. წლის ბოლოს დიდ სცენაზე გამოსვლას მეც მიწინასწარმეტყველებდნენ: ამისათვის ერთადერთი ლექსი კარგად უნდა მესწავლა.
    მაშინაც და ახლაც ათი წლის ბიჭის თვალში ორმოცს მიტანებული კაცი ცხოვრებამობეზრებული ვინმეა, რომელიც უხალისოდ მიითვლის აღსასრულამდე დარჩენილ დღეებს, თუმცა არც მთლად მოტეხილი ბერიკაცია – ამიტომაც არის საშიში მის ხმაში შეპარული აგრესია, წარბებქვეშ შემალული რისხვა.
    ვაღიარებ: ოთარის მეშინოდა. მერე რა, რომ მსახიობი იყო. მერე რა, რომ მეც მსახიობობა მინდოდა და ჩემი ოცნებები გორის თეატრის სცენას ვერ სცილდებოდა.
    ვგრძნობდი, უკვე ბევრი ვინმე ვიყავი: ნაცარქექია, მეფის მასხარა, თვითონ მეფე, ცხენი, ჯარისკაცი, ის ოქროსქოჩრიანი ბიჭუნა, კარლსონი და კარლსონის მეგობარი ბიჭუნა, სკოლის დირექტორი, მეხანძრე, მეფანრე… თუ დამჭირდებოდა, თავზე მაქმანებიან ჩაჩს ჩამოვიმხობდი და ტომ სოიერის მამიდაც იოლად გავხდებოდი.
    საოცნებო სცენაზე ასასვლელად კი, სულ ცოტა, ერთი ლექსის კარგად სწავლა იყო საჭირო.
    მხატვრული კითხვის პირველივე გაკვეთილზე გავიგე, რომ კარგ ლექსებში დიდი აზრები იდო. რასაკვირველია, უაზრო ლექსებიც არსებობდა და ისინი ველის შროშანებივით უზრუნველად იზრდებოდა ლიტერატურის უნაპირო ველზე. რაღაც ასეთი ნამდვილად წავიკითხე ერთ-ერთ წიგნში. მერე ის წიგნი დავხურე და მეც უაზრო ლექსების წერა დავიწყე, მაგრამ მალევე შევწყვიტე: გოგოებზე დაკვირვება, მათი ორაზროვანი ფრაზები გაცილებით მიმზიდველი აღმოჩნდა.
    ის კარგი ლექსი კი ასე იწყებოდა:
    ყოველ ახალ გამარჯვების
    შემდგომ წესად შემოვიღე,
    აღტაცებით შემოვძახო:
    ეგ არის და გორის ციხე!
    – აბა, შენი სიტყვებით მითხარი, რაც გაიგე, – მთხოვა მასწავლებელმა, რომელსაც სახე და პალტო ერთნაირად კვამლისფერი ჰქონდა. გულისმომკვლელი ფერი იყო, გაუგებარი წარმომავლობის მქონე. თითქოს ცოტა ხნის წინ ამ კაცს მეხი დასცემოდა და ქუდიან-ტანსაცმლიანად ისე დაეფერფლა, რომ მას ვერაფერი გაეგო.
    – აბა, ცოცხლად, ცოცხლად! – შემომძახა, როცა მიხვდა: პასუხის გაცემას არ ვაპირებდი. დაკვირვებებსა და შედარებებში ისე გავერთე, რომ გადამავიწყდა, რისთვის ვიდექი გაყინულ, სანახევროდ ჩაბნელებულ ოთახში.
    – რომელ გამარჯვებებს გულისხმობს პოეტი?
    არ ვიცოდი, რა მეთქვა. არ ვიცოდი, რა იყო გამარჯვება. მხრებს შეუსრულებელი დავალებების, გაცდენილი გაკვეთილების, ბუნდოვანი და გაუგებარი მოვალეობების ტვირთი მიმძიმებდა.
    რაღაც წავილუღლუღე.
    გამიღიმა:
    – დაფიქრდი: როცა რაღაც გიხარია, როგორ გამოხატავ? ხუთიანს რომ მიიღებ, გულში რას ამბობ ხოლმე, ბიჭო?
    – …მარინა ივანოვნას დღიურში ჩაწერა არ დაავიწყდეს-მეთქი. ხუთიანებს მარტო რუსულში ვიღებ.
    ლექსის გამოთქმით კითხვა განაგრძო:
    – ამბობდნენ, რომ აქ ბჭეები
    ინგრეოდა, როგორ რიყე…
    რა თქმა უნდა, მანამდე არც ბჭე გამეგონა და არც რიყე. გულში გავიმეორე: ბჭე-რიყე-ბჭე-რიყე-ბჭე-რიყე. ალბათ იმ დიდ აზრს, რომელიც ლექსში იდო, ქვასავით მაგარი სიტყვები აკავებდნენ, თვალუწვდენელ გალავნად ევლებოდნენ. უცებ ცხადად წარმოვიდგინე ნახევრად გამჭვირვალე სხეული, რომელიც მასიურ ლოდებს შორის დალივლივებდა და ნაპრალში გასხლტომას ცდილობდა.
    – მაგრამ აქ რომ სინათლეა –
    ეგ არის და გორის ციხე!
    – სინათლე სინათლეა, მას. ღამით სახლებში რომ შუქი ანთია.
    დავასწარი, სანამ საკუთარ ვერსიას დროშასავით ააფრიალებდა.
    აღმოჩნდა, რომ სინათლე ბევრი სხვა რამეც იყო: მოგუგუნე ქარხნები, ცისფრად მოციმციმე ეკრანები, წითელყელსახვევიანი გოგოები და ბიჭები (აქ ეჭვი შემეპარა: კლასელები გამახსენდნენ), გემები, ყინულმჭრელები, ატომური ელექტროსადგურები, მოთხილამურეები, მშენებლები, მეტალურგები და ყველა და ყველაფერი.
    – კბილის ექიმებიც?
    – რა თქმა უნდა, კბილის ექიმებიც.
    უსინდისოდ იტყუებოდა! ქალაქის ყველა სტომატოლოგიურ კლინიკაში გულისამრევი სუნი ტრიალებდა, თავზარდამცემი წივილ-კივილი ისმოდა, მარწუხები და სისხლიანი ბამბები გროვებად ეყარა. ერთი სიტყვით, იქაურობა მხოლოდ საშინელებას, სრულ სიბნელეს ჰგავდა.
    ის კი არაფერს იმჩნევდა და განაგრძობდა:
    – მეორე მსოფლიო ომში უამრავი ქართველი დაიღუპა, მათ შორის გორიდან და გორის რაიონიდან გაწვეულებიც. განა პაპაშენი არ იბრძოდა, ბიჭო?
    – კურსკთან, იასტრებოვკაში. იქვე დამარხეს.
    – აი, ამიტომ უნდა ისწავლო ეს ლექსი. კარგად უნდა ისწავლო და ისე თქვა, რომ მტრის ფეხქვეშ მიწას ცეცხლი გაუჩნდეს.
    ომში ვიყავ, მტერს ბერლინი
    მივუგრიხე, მოვუგრიხე!
    ცხრა მაისით შემოვძახე…
    – რატომ მივუგრიხე და მოვუგრიხე, მას?
    მასწავლებელი ერთიანად გაქვავდა, სასოწარკვეთილმა შემომხედა.
    სიცივისგან კბილებს ვაკაწკაწებდი, მოლურჯო თითებს პალტოს სახელოებქვეშ ვმალავდი.
    – მეორე მსოფლიო ომში ფაშისტებს რომ გაემარჯვათ, იცი, რა დღეს დააყრიდნენ ჩვენს ქალაქებს? გორს და გორის რაიონის სოფლებს რას უზამდნენ?
    არ ვიცოდი.
    ციხის ძირას, ძველ სახლში ვცხოვრობდი, მაგრამ გორაზე ასვლა ერთხელაც არ მეცადა. იქვე იყო, რამდენიმე ნაბიჯში და არბენას არც არაფერი უნდოდა, თუმცა ათასი ჭორ-მართალი თავგზას მიბნევდა. ციხე უსაქმურებისააო. ციხე ქურდბაცაცებისა და ყომარბაზებისააო. მოპარულ ფულსა და სხვა რამეებს იქა ფლავენო. მკვლელებისააო – ვისი ჯავრიც გულს უკლავთ, ამოჰყავთ და დაუნდობლად უსწორდებიანო. ბოზებისააო – ავხორც კაცებს მოჰყვებიან და ხან ლიფი რჩებათ ქვა-ღორღზე და ხან დაფხრეწილი საცვალიო… რომელი ბავშვიც ციხეზე ავა, შიში თმას გაუთეთრებსო. ერთი ბიჭი ავიდა და გარეულმა ძაღლებმა ისე დაგლიჯეს, არც სული შერჩა და არც ძვალ-რბილიო.
    დიდია ქალაქური ფოლკლორის ძალა.
    – მართლა გინდა მსახიობობა, ბიჭო?
    მასწავლებელმა გამიღიმა და მხარზე ხელი წამომარტყა.
    წლობით ნასაზრდოებ სურვილსაც დიდი ძალა აქვს.

    *
    მარინა ივანოვნას ჭორფლიანი ცხვირი ჰქონდა. მარინა ივანოვნას მოლურჯო-მონაცრისფრო თვალები და ძალიან გრძელი წამწამები ჰქონდა. მარინა ივანოვნას თითების მოძრაობას ყოველთვის ყურადღებით ვაკვირდებოდი. ვიცოდი, როგორ ხაზავდა ორიანებს, სამიანებს, ოთხიანებს და ყველაზე იშვიათად – საკუთარ არსებობაში დაეჭვებულ ხუთიანებს. როცა სკოლიდან დაბრუნებულს შინ არავინ მხვდებოდა, ვეება სარკის წინ ვდგებოდი და მანჭვას ვიწყებდი: თვალებს ოდნავ მოვჭუტავდი, თავს უკან გადავწევდი და საკუთარ თავს ოდნავ შესამჩნევად ვუღიმოდი. ყურებში ისევ მისი ხმა მედგა. მისი ფრაზები ზეპირად ვიცოდი და უსასრულოდ ვიმეორებდი – ძლიერი აქცენტით, უადგილო მახვილებით. მერე სახატავი რვეულიდან სუფთა ფურცელს ვხევდი, ნაცნობი ხელმოწერის გაყალბებაში ვვარჯიშობდი. ინიციალები. ინიციალები. ისევ ინიციალები. ბოლოში გამობმული კუდი. წვრილი და მოგრეხილი. ათასი აბდა-უბდით დამძიმებულ თავში მხოლოდ ეს აზრი მიტრიალებდა: როცა ვბაძავდი, ისევ ერთად ვიყავით.
    პოლონურ-უკრაინულ-აზერბაიჯანული წარსული ჰქონდა. ბავშვობის დიდი ნაწილი ბაქოში გაეტარებინა, უმაღლესი სასწავლებელიც იქვე დაემთავრებინა, მერე კი გორში ნათესავებთან ჩამოსულიყო და რომელიღაც ბედნიერი შემთხვევის წყალობით, სკოლაში მუშაობა დაეწყო.
    რა თქმა უნდა, მიყვარდა და რა თქმა უნდა, ამ სიყვარულს არაფერი ეშველებოდა.
    გაკვეთილებზე თვალს არ ვაცილებდი. ყველა სიტყვას ვიმახსოვრებდი, გულში იქამდე ვიმეორებდი, სანამ აზრს ნექტარივით არ გამოვწუწნიდი. მის სახეზე შენიშნული უმნიშვნელო ჩრდილიც გულს მიკლავდა. მინდოდა, რომ ყველაფერი ისე ყოფილიყო, როგორც მარინა ივანოვნას სურდა: საკონტროლო უშეცდომოდ დაგვეწერა, ტექსტების თხრობისას სიტყვების ძებნა ჭერში არ დაგვეწყო, სუფთად ჩაცმულებს გვევლო და არცერთი ჩვენგანი ავად არასდროს გამხდარიყო.
    ერთი თვის გათხოვილი იქნებოდა, როცა კლასის დამრიგებელმა ჩვენს ოთახში შემოიყვანა და გაგვაცნო. მისი ქმარი ჩემს ძმას მსოფლიო ისტორიას ასწავლიდა. იმ კაცის ხელში მსოფლიო ისტორიის ჩაგდება როგორ იქნებოდა – ისეთი მაღალი და მხრებგანიერი იყო, ძველთაძველ მატიანეებში საკუთარი თავის გარდა ვერაფერს დაინახავდა. გულღიააო (ასეთებს დაკვირვების უნარი არა აქვთ). კარგი იუმორით გამოირჩევაო (მოგწონთ ენამოსწრებული ტირანები?). უფროსკლასელების პირში რა გაჩერდებოდა – ტყუილ-მართალს გამოგონილი დეტალებით აზავებდნენ, მნიშვნელობებს აზვიადებდნენ, ზოგჯერ კი შუა თხრობისას ერთმანეთს გადახედავდნენ და დადუმდებოდნენ ხოლმე… სწორედ მათგან გავიგე, რომ შესვენების დროს რუსულისა და მსოფლიო ისტორიის მასწავლებლები მესამე სართულზე, ბიოლოგიის კაბინეტში იკეტებოდნენ, იქიდან გამოსულები კი აწითლებულები დადიოდნენ, თვალს ვერავის უსწორებდნენ. რამდენჯერმე იმას, იმ ატილას შარვლის ბოლომდე შეკვრაც კი დავიწყებოდა…
    სიცხადე, რომელიც აღნიშნულ გადმოცემებს აკლდა, ისედაც გაუსაძლის ყოფას უფრო ძნელად ასატანს ხდიდა. წყალში უიმედოდ იყრებოდა საგულდაგულოდ ნასწავლი ტექსტები თავისივე უცხო სიტყვებით, სუფთად შესრულებული საშინაო დავალებები და მასწავლებლის გულის მოგების სხვა ხერხები.
    რის მიღწევას ვცდილობდი? იმის, რომ ყოველ დღე გაკვეთილი მხოლოდ ჩემთვის აეხსნა. სხვები სტატისტები იქნებოდნენ, სკოლის დირექტორის ან სხვა რომელიმე ინსტანციის თვალისასახვევად გამიზნული. ის კი კლასის ერთი ბოლოდან მეორეში ივლიდა და განუმეორებელი ხმით მე მესაუბრებოდა – სულ ერთი იყო, რაზე.
    ძილის წინ არაერთხელ მიფიქრია, ნეტა რას უნდა აკეთებდნენ ორივენი ბიოლოგიის კაბინეტში-მეთქი და სავარაუდო პასუხები, საბოლოოდ, ასეთ სახეს იღებდა: ალბათ ტანსაცმელს იხდიან, გაშიშვლებულები ერთმანეთს გარშემო უვლიან და აკვირდებიან, მერე კი სირცხვილის ან სიცივისგან აკანკალებულები სასწრაფოდ იცვამენ-მეთქი. თუმცა ბოლომდე არც მჯეროდა, რომ მარინა ივანოვნა და მისი ქმარი იქ საერთოდ შედიოდნენ. ბიოლოგიის კაბინეტში ადამიანის ჩონჩხი იდგა – ნამდვილი ჩონჩხი, საფლავიდან ამოთხრილი, მკვდრისსუნიანი.
    ერთხელ თემა დავწერეთ, პატარა, ნახევარგვერდიანი – “ზამთრის დღე”. მე კვირა დღე აღვწერე, რომელიც ფანჯრის მიღმა მორიალე ფიფქების ცქერაში გავატარე. მერე შუშა დაიორთქლა, თავშიც სასიამოვნო ბურუსი ჩამოწვა და ოცნებებში წავედი: წარმოვიდგინე, როგორ მივაბიჯებდი ბერლინის ქუჩებში და საკუთარი ნაბიჯების ხმას ვუსმენდი. ქალაქი ცარიელი იყო. ის ჩემი ქალაქი გამხდარიყო, ყველა შენობა, ყველა კაფე, ყველა ძაღლი, ყველა ხე მე მეკუთვნოდა.
    – დიდი უცნაური ბიჭი ხარ, – მასწავლებელმა ამომხედა და თავი გადააქნია. ვერ მივხვდი, განვითარებული წარმოსახვის გამო შემაქო თუ თემიდან გადახვევისთვის მისაყვედურა. გრამატიკულ შეცდომებზე ყურადღება არ გაუმახვილებია.
    კლასში ყველა ერთხმად ახმაურდა:
    – რა უნდა აკეთო მარტომ ცარიელ ქალაქში?
    – თუ მაგარი ხარ, შუაღამისას კომბინატის ხიდზე გადადი.
    – მარტო სტადიონამდეც ვერ ჩავა და რეებს წერს…
    – თავისი მოგონილი არ იქნება, სადმე წაიკითხავდა.
    – გადაწერილია, მას, გადაწერილია.
    – ციხეზეც არ ასულა და მოინდომა ბერლინი.
    დავჯექი და გაკვეთილის დასრულებამდე თავი არ ამიწევია.
    მომდევნო დღეები გავაცდინე. სკოლაში წასვლის ნაცვლად გორას გარშემო ვუვლიდი და რუსულის რვეულიდან ამოხეულ ფურცლებს წვრილ-წვრილად ვანაკუწებდი. ქაღალდის ნახევებს პალტოს ჯიბეებში ვიგროვებდი, მერე კი მუჭა-მუჭა ვყრიდი მღვრიე გუბეებში. ქარი ჩემს თამაშს აჰყვა: ეზოს ძაღლივით მელაქუცებოდა და ხელისგულებს კუდის ქიცინით მილოკავდა. ქარს მიჰყვებოდა სათუთად მოხაზული ასოები, გულმოდგინედ გადათეთრებული სტროფები, შეკითხვები და მათზე გაცემული პასუხები, შეხვედრის მოლოდინით სავსე საათები.
    აღარც მეფე ვიყავი და აღარც ჰეკლბერი ფინი. არც მეფანრე და ხუთკუნჭულა. თითქმის აღარვინ ვიყავი – ისიც კი არა, ვინც ნახევარგვერდიან თემების წერას ნახევარ დღეს ანდომებდა.
    მხატვრული კითხვის წრეც დავივიწყე. სცენა, რომელიც წარმოუდგენელი ძალით მიზიდავდა, სხვებს დავუთმე – მათ, ვინც ჩემზე უფრო რიხიანად შესძახებდა: გადახედეთ ქართლის ბაღებს…!
    ციხეზე ასვლა გადავწყვიტე – უკვე აღარაფრის მეშინოდა.
    ვიდექი და იმაზე ვფიქრობდი, რომ ქარის წაღებულს ქარივე მოიტანდა. თოვლი სათვალეზე მადნებოდა, ყურების ნიჟარებში მიძვრებოდა, ხელით ნაქსოვ კაშნესა და ჩემი ძმის ნაქონ პალტოს მისველებდა. ფეხს არ ვიცვლიდი. უკვე ათი წლის ვიყავი და ვიცოდი: სიცოცხლე, რომელსაც აზრი გამოაცალეს, ფურცლის პაწია ნაკუწივით მსუბუქი და უწონო იყო.

    *
    ციხისკენ ორი ნაბიჯი გადავდგი და უცებ მთელი გორა თავზე გადმომემხო: ვიღაცამ კეფაზე წამომარტყა, მერე კი ღონივრად შემაჯანჯღარა. ჩემი ძმა იყო: დილიდან გეძებო. სანამ სახლიდან გამოვიდოდი, დედამ მითხრა, ბარი იშოვე, კვერნაქის სასაფლაოზე ადი და იმ პირქვედასამარხს საფლავი გაუთხარეო. ოთარას უთქვამს, შენ ბიჭზე ხელი ჩავიქნიე, გონებაგაფანტულიაო. კლასის დამრიგებელი – ის კამეჩივით ქალიც გადარეულა: ერთი კვირაა, სკოლაში აღარ დადის და საერთოდ, ალბათ ოჯახის წევრების გავლენაა, ფაშისტური იდეალები რომ აქვს მეხუთეკლასელ ბავშვსო.
    რა ფაშისტური იდეალები? უბრალოდ, ბერლინი გამოვიგონე.
    – თავი იმათთან იმართლე, სხედან და გელოდებიან.
    ამ სიტყვებს ყური ძლივს მოვკარი. უკვე კისრისტეხით გავრბოდი, სადღაც, მოუსავლეთში. მხოლოდ ერთს ვფიქრობდი: ნებისმიერ ფასად მდევარს ხელიდან უნდა დავსხლტომოდი. ამ ერთადერთი გამარჯვებისთვის მაინც უნდა მიმეღწია, მერე კი ყველაფერი როგორღაც თავის ადგილს იპოვიდა. სხვა თუ არაფერი, სამუდამო თავშესაფრად მდინარის მღვრიე წყალიც გამომადგებოდა.
    ფეხი რაღაცას წამოვდე და ყინულს ყრუდ დავასკდი. მარცხენა მუხლში ტკივილი ელვად გაიკლაკნა. გამომშრალი და გახევებული ტუჩები სიმწრით დავიკვნიტე. წამოვიწიე. ისევ დავეცი. მგონი, რამდენიმე წამით გონებაც დავკარგე. კლასის დამრიგებელი მომელანდა – ხარისთავა ქალი, უფორმო ტანითა და თვალშისაცემად შეთხელებული თმით. სახეზე ხელი მოვისვი: სათვალე აღარ მეკეთა. ვერ მივხვდი, სად დავკარგე. თუმცა დიდ უბედურებადაც არ ჩავთვალე: იმდენად გაურკვევლად მესახებოდა საკუთარი მომავალი, რომ დარწმუნებით ვერ ვიტყოდი, საერთოდ იქნებოდა თუ არა იქ მისი ადგილი.
    ახლა უსათვალოდ მივრბოდი. თოვლიანი ქალაქი სქელ ნისლს დაებურა, ხეების კონტურები მიახლოვდებოდნენ და მშორდებოდნენ. ბაზარს გვერდით ჩავურბინე (წამით გავიფიქრე, დახურულ განყოფილებაში რძის ნაწარმის ან მწვანილეულობის დახლის ქვეშ ხომ არ შევძვრე-მეთქი, მაგრამ მივხვდი, რომ იქაურ სუნს დიდხანს ვერ გავუძლებდი). კომბინატის ხიდზე გადასვლა გადავწყვიტე (ჩემი ძმა ვერასდროს წარმოიდგენდა, რომ ასე შორს წასვლას გავბედავდი).
    ცა კიდევ უფრო ჩამუქდა. ჰაერში ისეთი სუსხი დატრიალდა, სუნთქვა თითქმის შეუძლებელი გახდა. აბა, ისუნთქეთ ყინული! როგორც კი ხიდს მივუახლოვდი, სტადიონის მხრიდან ორი ძაღლი აუჩქარებლად დაიძრა და ჩემკენ გამოემართა. ვიცოდი, ამ დროს გაქცევა ყველაზე დიდი სისულელე იქნებოდა, მაგრამ ერთ წამში გავიაზრე, რომ მხოლოდ სისულელეების ჩადენა შემეძლო – აი, ეს იყო ჩემი მოწოდება, ჩემი საქმე. აი, რა გამომდიოდა ყველაზე უკეთ.
    გავიქეცი. ვერ გავიგე, გამომეკიდნენ თუ არა ძაღლები. ხიდი უსაშველოდ გრძელი მომეჩვენა – უსასრულო, მარადისობაში გადებული. ბოლო მართლაც არ უჩანდა. მის ქვეშ ტალახისფერი ლიახვი მდორედ მიირწეოდა. უკან დარჩა გორის ციხე, რომელიც არც ქვეყნის საამაყო წარსულს მახსენებდა და არც ჩემს სამარცხვინო აწმყოს: მისკენ გადადგმულ ორ ნაბიჯს, ვერნასწავლ კარგ ლექსს, იმ თქმულებების დიდ ნაწილს, რომლების სინამდვილისა და სიბრძნისაც გულის სიღრმეში მჯეროდა. მივხვდი, რომ გორაზე ასვლა აღარასდროს მომინდებოდა. და საერთოდ, ციხე სულაც არ იდგა იმისთვის, რომ ზედ ვინმე ასულიყო.
    როგორც კი ეს აღმოვაჩინე, ნაბიჯი შევანელე და სახე ფიფქებს მივუშვირე. აღარ მციოდა: შეხებისას ისინი ოდნავ მკბენდნენ – ციდან გადმოყრილი მსხვილ-მსხვილი ნაფლეთები. ნეტა ვინ დახია ამდენი სუფთა ფურცელი? პირღია ვიდექი და ენის წვერით მათ დაჭერას ვცდილობდი, როცა ძაღლების ღრენა შემომესმა. ისევ ის უჯიშო ცხოველები! სხვა რა გზა იყო – თავქუდმოგლეჯილი გავიქეცი. გულის ადგილას რაღაც საშინელი დანადგარი ბოლო ხმაზე გუგუნებდა. სუნთქვისთვის დრო აღარ მრჩებოდა. უცებ თვალთ დამიბნელდა და მოვკვდი.
    სიკვდილს ყვავილების სასიამოვნო სუნი ასდიოდა, ძალიან თბილი და თოვლივით ფაფუკი იყო. მთელი სხეულით მივეკარი. მხოლოდ ის არსებობდა და თმაზე ხელს მისვამდა, სახეზე მეფერებოდა.
    სიტყვები მოგვიანებით გავარჩიე. ხმაც ვიცანი.
    ხიდზე მარია ივანოვნა იდგა.
    ახლაც ვერ ვხვდები, რატომ ეცვა გახსნილი პალტო იანვრის ყველაზე ცივ დღეს. არ მახსოვს, როგორ მივადე თავი მკერდზე, ან წელზე ხელები რატომ შემოხვიე. რამდენ წამს ან რამდენ წუთს გაგრძელდა ეს ყველაფერი, თუ სულაც მთელი საუკუნე გრძელდებოდა – ვერაფერს ვიტყვი. სასწაული იყო, სასწაულები კი, როგორც ამბობენ, დროისა და სივრცის მიღმა ხდება. ამის მერეც არაერთხელ გამივლია და გამომივლია კომბინატის ხიდზე, მაგრამ რად გინდა – მხოლოდ საკუთარი უხასიათობის პირისპირ თუ აღმოვჩენილვარ.
    დღემდე მახსოვს ეს განცდა: როგორია, როცა რაღაც რბილს და ამავე დროს მკვრივს პირველად ეხები – იმას, რაც უკიდურესად ელასტიკურია და შეხების შემდეგ პირვანდელ ფორმას უმალვე იბრუნებს. მახსოვს მოტკბო სუნი და სინათლე, რომელიც იქაურობას მოეფინა.
    – რატომ დაიწყე გაკვეთილების გაცდენა?
    ნაცნობი ხმა. ნაცნობი აქცენტი.
    – ძალიან დამაკლდი. დაცარიელდა კლასი.
    მივხვდი, რომ ამ სიტყვებს საკუთარ თავს არაერთხელ გავუმეორებდი სარკის წინ.
    – რაც ამ დღეებში ავხსენი, იმას შენ ცალკე აგისხნი.
    მარინა ივანოვნას მოლურჯო-მონაცრისფრო თვალებში ვუყურებდი და ხმას არ ვიღებდი. აღმოვაჩინე, რომ ჭორფლები მხოლოდ ცხვირზე კი არა, შუბლზეც ჰქონდა და თვალების დაბლაც – მქრალი, ძლივს შესამჩნევი ლაქები. სახეზე არაფერი ესვა, კოსმეტიკის უმცირესი კვალიც არ ემჩნეოდა. ჩემი სახე კი ხელისგულებში მოექცია და მეუბნებოდა:
    – ორშაბათს აუცილებლად მოდი. თემას დავწერთ ჩვენს ქალაქზე. კლასში შენ ყველაზე კარგად წერ და დამპირდი, რომ მოხვალ.
    ამ დროს სრული სიცხადით მივხვდი, რას აკეთებდნენ ის და მისი ქმარი ბიოლოგიის კაბინეტში: ყველაფერს იხდიდნენ, ბოლომდე შიშვლდებოდნენ, მერე კი ისტორიის მასწავლებელი მუხლებზე დგებოდა და მარინა ივანოვნას ძუძუებზე შემელოტებულ თავს ადებდა, ხელებს წელზე ხვევდა. და იყვნენ ასე დიდხანს, ძალიან დიდხანს. არც ზარის ხმა აღელვებდათ და არც ის, რომ ერთ-ერთი კუთხიდან ადამიანის ჩონჩხი მისჩერებოდათ ავად ამოღამებული თვალებით, თაროებიდან კი – ქილებში დასპირტული ამფიბიები და ნაირგვარი მწერები.

    *
    ბჭე. რიყე. ბჭე. რიყე. ბჭე. რიყე. ჭერიდან ჩრდილი ჩამოცოცდა და მაგიდის ქვეშ შეძვრა. საწოლიდან წამოდგომის თავი რომ მქონოდა, კუდში ხელს წავავლებდი და გამოვათრევდი. თვალებს ძლივს ვახელდი. ძლივს გახელილი თვალებიდან საძაგელი სითხე მოჟონავდა. ყველაფერი ნერვებს მიშლიდა: ჩაბნელებული ოთახი, რომლის ერთ კუთხეშიც სანთელი ბჟუტავდა (39,5 იმის უფლებას მაძლევდა, რომ შუქის ჩაქრობა მომეთხოვა), ჩემი ძმა, რომელიც საშინაო დავალებას რძიანი ჩაის ხმაურიანი ყლუპების თანხლებით წერდა (პალეონტოლოგი მაინც ვერ გახდებოდა – გორის ინსტიტუტში პალეონტოლოგიის ფაკულტეტი არ იყო), დედა, ათ წუთში ერთხელ შუბლზე კომბოსტოს გრილ ფოთლებს რომ მაფენდა. რა თქმა უნდა, რამდენიმე დღეში ფეხზე წამოვდგებოდი და თოვლიან ქალაქში სახეტიალოდ გავიდოდი, მაგრამ დედა ძალიან მშიშარა იყო: დასამშვიდებლად მხოლოდ დაპირება არ ეყოფოდა. იძულებული გავხდი, ერთმანეთის მიყოლებით დამელია ორი აბი, დამტკბარი რძე და კიდევ რაღაც გულისამრევი სითხე მოყავისფრო ბოთლიდან.
    – მხატვრული კითხვის წრეზე აღარ ვივლი.
    სიჩუმემ, რომელიც ამ სიტყვებს მოჰყვა, მაფიქრებინა, რომ ნათქვამი ვერავინ გაიგო. თავი წამოვწიე და უფრო ხმამაღლა გავიმეორე:
    – მხატვრული კითხვის წრეზე აღარ წავალ პიონერთა სასახლეში.
    – გადაიფიქრე მსახიობობა? – დედამ საბანში ხელი შემოყო.
    – ჰო.
    – აბა, რა უნდა გამოხვიდე? – სიცხის საზომი ამომაცალა.
    – მესაფლავე გამოვალ, თუ გინდა.
    – მასწავლებელი არ მოგწონს? – სველი თმა თითებით გადამივარხცნა.
    – ოთარას ბრალი არ არის. ამან მითხრა, გორის ინსტიტუტს სამსახიობო ფაკულტეტი არა აქვსო.
    ძმას გადავხედე, რომელმაც იმავე წამს გადაიხარხარა. არ დამინახავს, მაგრამ დარწმუნებული ვარ, პურის ნაფშხვენები მთელ კუთხეში მიმოფანტა.
    – სხვა ქალაქში სასწავლებლად წასვლა თავში არ მოსდის და ჯარში როგორ წავა?
    დედამ სიცხის საზომი სამზარეულოში გაიტანა (39,5 იმის უფლებას არ მაძლევდა, რომ სხვა ოთახის ჩაბნელებაც მომეთხოვა). ეს რაღას ელოდა? რატომ არ მიჰყვებოდა თავისი ატლასებიან-რვეულებიანად? თვალების გახელა სულ უფრო მიძნელდებოდა. თავში სიტყვები ირეოდნენ. სიტყვებს მთელი წინადადებები ცვლიდა. ძაღლის კუდი. ჯარი. შავი ხარის თავი. გადახედეთ ქართლის ბაღებს. გორის ციხე. შენ ბიჭზე ხელი ჩავიქნიე. ჰეკლბერი ფინი. ყინულმჭრელები. ნამუშევრების გამოფენა. ცხრა მაისი.
    – დეეე…!
    დედას ლექსების კითხვა უყვარდა – მხოლოდ მაშინ, თუ კარგ ხასიათზე იყო. როცა ბრაზდებოდა, სამზარეულოში შევარდებოდა და ლანძღვა-ლანძღვით ხეხავდა ტაფებს, ქვაბებს, კედლებს, იატაკის ფილებს… სიმშვიდის საათებში ყველა ლექსს ერთნაირად კითხულობდა – მონოტონურად, ძილისმომგვრელად. არასდროს მთხოვდა, ჩემი სიტყვებით მეთქვა, რა გავიგე, ან საერთოდ, რამე გავიგე თუ არა. მგონი, თვითონაც ბევრი არაფერი ესმოდა. ლექსები საძილე საშუალება იყო. ლექსები ყველანაირ ტკივილს აყუჩებდა. ქვედა თაროდან იმ წიგნს გამოიღებდა, რომელიც ხელში მოხვდებოდა, გადაშლიდა და კითხვას საშუალოზე დაბალი ხმით დაიწყებდა ხოლმე.
    სიცხიანს ძმრის სუნით აქოთებული წინდები მეცვა და პირში წამლის საზიზღარი გემო მიტრიალებდა. უარს არ მეტყოდა, თუ ვთხოვდი, რამე წამიკითხე-მეთქი. იმ პოეტების ლექსები, რომლებსაც სიკვდილი უყვარდათ. იმ პოეტების ლექსები, რომლებსაც სიკვდილთან ერთად სიცოცხლეც უყვარდათ. იმ პოეტების ლექსები, რომლებსაც ფიჭვის წიწვებზე შერჩენილი წვიმის წვეთები უყვარდათ. იმ პოეტების ლექსები, რომლებსაც მხოლოდ საკუთარი ხმის მოსმენა უყვარდათ.
    – დეეეე! სად ხარ?
    სიცხის დამწევი ლექსები. ნახველის გამათხიერებელი ლექსები.
    – დეეეე! ძალიან ბნელა.
    უცნობ შენობასთან ვიდექი. უქარო ღამე იყო. ფანრების შუქით განათებულ ქუჩას სამსართულიანი სახლების მწკრივი მიუყვებოდა. ხეების ჩრდილები ცარიელ გზაზე გაწოლილიყო. კარი შევაღე და ნახატივით ლამაზ კაფეში აღმოვჩნდი. მაგიდებზე წითელი ქსოვილი ეფინა, ცოცხალი ყვავილებით მორთულ სასანთლეებში კი გრძელი, თეთრი სანთლები იდო. ირგვლივ არავინ ჩანდა. ვიგრძენი, რომ თავბრუ მეხვეოდა და სკამზე ჩამოვჯექი. სასკოლო ჩანთიდან წიგნი ამოვიღე – ლექსებისა აღმოჩნდა. რამდენიმე თაობის ნახმარი, ყდაშემოფლეთილი და კუთხეებგაცვეთილი. კითხვა ხმამაღლა დავიწყე. გული მწყდებოდა, რომ არავის ესმოდა, როგორ კარგად ვკითხულობდი: თითოეულ სიტყვას ენაზე ვიჩერებდი, გემოს გულმოდგინედ ვუსინჯავდი. თითოეული სიტყვა ძალიან მნიშვნელოვანი იყო და ეს მნიშვნელობები ბოლომდე მესმოდა. თავბრუ ისევ მეხვეოდა. მივხვდი, რომ სასანთლეებზე შემოხვეული უსახელო ყვავილების ბრალი უნდა ყოფილიყო – ცუდად მათი მოტკბო სურნელი მხდიდა. წიგნი მაგიდაზე დავტოვე და გარეთ გამოვედი. ქუჩაშიც ისევ ის სუნი ტრიალებდა. “ბერლინი”, – გაოგნებულმა გავიფიქრე. მერე თავი ავწიე და იმ კაფეს შევხედე, სადაც ორი წუთის წინ ლექსებს ვკითხულობდი. მის თავზე ალისფრად ენთო სიტყვები, რომლების მნიშვნელობასაც ვერ ვხვდებოდი.
    – ამას ჯარში არ წაიყვანენ, არა, დე?
    დედამ შუბლზე ხელი დამადო.

    *
    სკოლაში ათი დღის შემდეგ მივედი – თვალებამოღამებული და ძალიან მშვიდი. ბავშვები საშინაო დავალების გადაწერით იყვნენ გართული. ახალ დამლაგებელს საკლასო ოთახის იატაკი ნავთში დასველებული, დაძონძილი ტილოთი მოეწმინდა და ირგვლივ ყველაფერი წარმოუდგენლად ყარდა. ძველი დამლაგებელი კომბინატის დასახლებაში რომელიღაც კორპუსის წინ წაქცეულიყო – გამთენიისას ეპოვათ უსულო და ნაზად დათოვლილი (რა თქმა უნდა, ზოგიერთ გოგოს დავალების გადაწერის დროსაც არ შეეძლო ენის გაჩერება).
    მომეჩვენა, რომ ზარი ძალიან დიდხანს არ დაირეკა.
    ზარის დარეკვის შემდეგ ძალიან დიდი დრო გავიდა და არავინ გამოჩნდა.
    – რუსული ცდება!
    – წამო, ვისრიალოთ!
    – ძველი არ ვარგა, ახალი სასრიალო გავაკეთოთ.
    – დღეს ისევ მოთოვს.
    – ამ გაკვეთილზე საკონტროლოს ნიშნები უნდა გამოეცხადებინა.
    – მათემატიკის მასწავლებელმა ვიღაცას უთხრა, წოლითი რეჟიმი აქვსო.
    – რა აქვსო?
    – წამო, წამო რა.
    – რო არ გაცდეს?
    – ცდება, ვერ ხედავ?
    როცა თვალები გავახილე, საკლასო ოთახში მარტო ვიყავი. მარტოობას ნავთის მძაფრი სუნი ასდიოდა, მაგრამ მაინც სასიამოვნო იყო.
    პალტოს ჯიბიდან ლურჯი კალამი ამოვიღე. ჩანთაში ხელი დიდხანს ვაფათურე, რუსულის რვეული ვიპოვე, გადავშალე და შიგ ქართულად ჩავწერე:
    გ ო რ ი
    ფიქრის დრო არ მქონდა, არც ასოების მოხაზულობაზე ზრუნვის. გრამატიკის წესების დარღვევისთვისაც არავინ მისაყვედურებდა.
    არ ვიცოდი, ამას რატომ ვაკეთებდი – რატომ ვწერდი, რომ ჩემი ქალაქი საუკეთესო მეგონა. მერე რა, რომ სხვა ქალაქები არასდროს მენახა. გორის ნაწილი ვიყავი და მას არასდროს მივატოვებდი – აქ ვისწავლიდი, ცოლად კლასელ გოგოს მოვიყვანდი, ბაზრის მუშად ან ფოლკლორული ანსამბლის ხელმძღვანელად ვიმუშავებდი, ბოლოს კი ჩემი ძმა თავისი ხელით გამითხრიდა საფლავს კვერნაქის გორაზე. ვერ დავთმობდი ნაცნობ ქუჩებს, ხეებს, სახლებს და კორპუსებს, სხვა შენობებს და იმ ერთადერთ სასახლეს, რომლის ფართო ფანჯრებზეც ღია ვარდისფერი ფარდები ეკიდა. ვერც გორის შუაგულში წამომართულ ციხეს შეველეოდი – რაც უფრო შორიდან ვუყურებდი, ის მით უფრო შთამბეჭდავი მეჩვენებოდა. წარმოსახვის დაუძაბავად ვხედავდი, როგორ არბოდნენ და ჩამორბოდნენ მძიმედ აღჭურვილი მეომრები მის ვიწრო ბილიკებზე, როგორ იფურჩქნებოდნენ ყვავილები ვაშლისა და ატმის ხეებზე ქართლის ულამაზეს ბაღებში… გაქცევის გეგმები, რომლებსაც საკუთარ ძმასაც არ ვუმხელდი, მხოლოდ იმ სისულელეების ნაწილს წარმოადგენდა, რომლების ჩადენაც ჩემს მთავარ მოწოდებად, მთავარ საქმედ ქცეულიყო. რატომ მეგონა, რომ სხვა ქალაქში ციხე არ დამხვდებოდა? რატომ მეგონა, რომ ეჭვიანობით გულგასიებულს ისტორიის შესწავლაზე ხელი უნდა ამეღო? მართალია, იმის გაფიქრებაც მზარავდა, რომ შეიძლებოდა ოდესმე ჯარისკაცი გავმხდარიყავი და მოვალეობების სიმძიმეს წელში გავეწყვიტე, მაგრამ ისიც ვიცოდი, რომ სიმხდალიდან გმირობამდე ერთი ნაბიჯი იყო. მე კი, საბედნიეროდ, დეზერტირის განსახიერებაც შემეძლო და გმირისაც.
    – სად ჯანდაბაშია მთელი კლასი?
    კლასის დამრიგებელს მაღალყელიანი, წვრილქუსლიანი ჩექმები ეცვა და წონასწორობის შენარჩუნება უჭირდა.
    – არ ვიცი.
    ნიკაპში ხელი წამავლო და დასჭექა:
    – პირქვე დაგმარხავთ ყველას.
    კარისკენ რამდენიმე ნაბიჯი გადადგა.
    – შენ რაღას აკეთებ ცარიელ ოთახში?
    მისი კივილი სამართებელივით მისერავდა მთელ სხეულს.
    – ლექსს ვიმეორებ, მას.
    – რომელ ლექსს?
    სხვა რა დამრჩენოდა – თავი ავწიე და ვიღრიალე:
    – ყოველ ახალ გამარჯვების
    შემდგომ წესად შემოვიღე,
    აღტაცებით შემოვძახო:
    ეგ არის და გორის ციხე!

    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

    Read More
  • პროზა

    მაკა მიქელაძე – ქურდბაცაცები

    12/11/2010

    როგორ მომატყუა!
    ხუმრობაა, ოცდუთხუთმეტი წელი ერთად გავატარეთ. განუყრელად, სიამტკბილობით, ხმის აუმაღლებლად, უღალატოდ… რას ვიფიქრებდი… ჩემი ცოლი მთელი ცხოვრება მატყუებდა?! ცრუობდა?! წარბშეუხრელად, წინასწარი განზრახვით, თვალთმაქცურად და ყოვლად უსინდისოდ… გვიან შევიტყვე.
    წვიმისგან ამოკენკილი ქვისდარ სახიანი ხელოსანი, გულგარეთა თანაგრძნობით ჩამძიებია.
    – კარტინა გავაკეთო ჯიგარო-ჯან! ბეზ კარტინი როგორ იქნება? არ ივარგებს, არა – არა, შენი ნებაა. ხაზეინ სკაზალ ბოგ სკაზალ.
    საფლავის ქვა ორმოცამდე მოსასწრებია. „კარტინა“ არ მინდა, არ მინდა წვიმა-თოვლ-ჭყაპში სახე უტიროდეს და ლოყის ნაჩვრეტებში ავდარი უგროვდებოდეს…
    ეჰ! სიბერემდე სიქაჩლეო… რას წარმოვიდგენდი.
    ჩემი ბრალია. ჩემს გარდა ყველა იგუმანებდა.
    მიყვარდა. სიყვარული კი ბრმაა.
    გემრიელი ქალი მყავდა. უმაღლესი ხარისხის ფქვილისგან მომზადებულ ქიშმიშიან ფუნთუშას გავდა. თეთრი, სლიკინა კანი, ლამაზი ხალები ბეჭზე, კისერში. თეძოზე ნაჩვრეტები… თაფლისფერი ფუმფულა თმა… ფუნთუშას ჩემ ხელში დაემსგავსა, ისე კი ერთი წაყლანწული, თვალვარსკვლავა, პირმომცინარი, მერცხალივით დაუდგრომელი, ოქროს ხელება, ვერცხლისწყალივით მოუხელთებელი გოგო იყო. გამხდარი, გამხდარი, ლანდი გასდიოდა. თაფლისფერი თმაც ჩემ ხელში დაეფერფლისფერა. ფაფუკი და ფუმფულა კი დარჩა.
    შევაბერდით ერთმანეთს და რად გინდა? ოცდათხუთმეტი წელი მატყუებდა… არა, ოთხი წელი, კიდევ ქორწილამდე დავდევდი. არ მომყვებოდა… ჰმ! იცოცხლე მარბენინა.
    კარგი ცოლი მყავდა. სუფთა, გულისხმიერი, დამთმობი, თავშენახული. „კარგი დიასახლისი თავისი თავის ქურდიაო?“ იტყოდა და ამ დევიზით აბინავებდა განჯინაში ნახევარ ორცხობილას, მწიკვ ბრინჯს, ორ-სამ ღერ მწვანილს, გაფრცქვნილ ხახვის ნახევარს და მოხარშული კვერცხის გულს პაწია ჯამებში, ქვაბუნებში და რკინის კოლოფებში, რათა მეორე დღეს გემრიელ რამედ გადაექცია.
    აბა ასეთი ქურდბაცაცა რა ხეირს დამაყრიდა?
    ფული უყვარდა. ხელფასის სახლში მიტანა მიხაროდა, ბავშვივით ხალისობდა. სანამ მთლიანად არ გადაიბარებდა ხელფასს, ათასგვარ ხრიკს და ფანდს მიმართავდა. ეშმაკურად განაბული და კმაყოფილი ჩემს გასამრჯელოს საიმედოდ შეგულებულ სამალავებში აბინავებდა ნაწილ-ნაწილ. საგულდაგულოდ, მაგრამ ისე საგულდაგულოდ, რომ ხანდახან თვითონვე უჭირდა მოძებნა. მოგვიანებით, შემთხვევით აღმოაჩენდა ხუთმანეთიანებს წიგნის ფურცლებს შორის სათუთად ჩასვენებულს, სამმანეთიანებს ნაფტალინიდან ახლად ამოღებული შალეულის ჯიბეებში. თუმნიანებს გატკიცინებული თეთრეულის უკან გადამალულ ფრანგული სუნამოს ყუთში. იპოვნიდა და კისკისებდა, კისკისებდა, უხაროდა. ოცდახუთიანებს სად დებდა, ერთხელად არ დავიწყნია.
    დამალვის სენი სჭირდა. უნდა მივმხვდარიყავი, რომ ასეთი კაჭკაჭი, რამეს მეც დამიმალავდა.
    რაც არ უნდა მეყიდა, მაშინვე არაფერს ჩაიცმევდა. მალავდა. ფეხსაცმელს მოვუტანდი, არაფრის დიდებით ფეხზე არ გაიკარებდა, სანამ შესაფერის პალტოს, ჩანთას, კაშნეს, ჩულქს, მძივს, ცხვირსახოცს, პომადას და ლაქს არ შეიძენდა. ჩვენი შემოსავლით ასეთ კოლექციონერობას წლები შეიძლებოდა დასჭირვებოდა. ერთხელაც გამოეწყობოდა თხემით-ტერფამდე და რომელიმე ქორწილ-დღეობაში მოიწყობდა გამარჯვების დღეს. ერთხელ მახსოვს კინოში დავპატიჟე. გამობრძანდა მაგრამ, როგორი გამობრძანდა. შავი ბუკლეს პალტო, წითელი რიბსის სარჩულით, წელში გამოყვანილით, წელი იცოცხლე, მაშინ ორმოცდაჩვიდმეტი სანტიმეტრი ჰქონდა, ლაქის შავი მაღალქუსლიანებით, წითელ ძირზე, თმები ავარცხნილი. მომყვებოდა ქუჩაში ის მე და მას მთელი ქუჩის მზერა. გუშინდელივით მახსოვს „ბაბეტა მიდის ომში“ გადიოდა. სინათლე აინთო, წამოვდექით და ვიღაცამ წამოიძახა – „ბაბეტას როგორ გავს! ნახე!“ შემოგვიბრუნდა მთელი დარბაზი და ატყდა ერთი უი, მართლა და ვაი, როგორ… მშვენივრად შეიშნო და ღიმილით შეიფერა, უფრო გამშვენდა და გაბრწყინდა, მით უფრო, რომ ბაბეტას ბრიჯიტ ბარდო თამაშობდა. ჩვენი დროის ვარსკვლავი, ეჰ! ჩვენი დროის… ჩვენი დრო, მორჩა. დამრჩა ჩემი დრო.
    დასარკმელებული ფანჯრის ტურტლიანი შუშებიდან, მოქუფრული გუნების საბოლოოდ დამთრგუნველი პეიზაჟი მოჩანს, ტიპიურად დაპროექტებული ქალაქი, სასაფლაო. ამინდიც ქუფრი, ჟამი…
    – ვა! შენ რა ბოლომდე თავზე უნდა მადგე – ასოებს კი არ შევჭამ. თუ გინდა ასომთავრულით გაგიკეთებ. მეტი რა ვქნა?!!
    ხელოსნის შეძახილმა გამომარკვია.
    – წადი რა გაიარე, გაისეირნე, გამოისეირნე. რაზვეტრიშსა, პრავეტრიშსა. ერთ-ორ საათში პრავეტრიშსა და ზაკაზსაც ჩაგახუტებ.
    გარეთ გამოვედი და შეტალახებული აღმართით სკვერისკენ გავემართე. სკამი შევიგულე. მე თუ მკითხავ, ჩემს ასაკში კაცის მიტოვება ღალატია ნამდვილი, თუმცა რას უნდა მოელოდე ქალისგან, რომელიც ლამის ნახევარი საუკუნე მატყუებდა.
    ბავშვობის ზედმეტსახელზე როგორ ვერ მივხვდი, რა ჩიტიც ბრძანდებოდა. ხუთი წლის გოგონას რომ „ჯიბოს“ შეარქმევენ, პირველი ვერსიით – ჯიბეებში ხელებჩაწყობილი დადიოდა და ასე ამიტომ მონათლეს. მეორე ვერსიით – ბევრ ჯიბიან ტანსაცმელს უკერავდნენ და ყველა წვრილმანს იჯიბავდა. მესამე ყველაზე ალალმართალი ვერსია აღიარებდა, რომ „ჯიბო“ ჯიბგირის კნინობით-ალერსობითი ფორმა იყო.
    ჯიბგირი იყო აბა რა! ყველაფერს იჯიბავდა, რაც მოეწონებოდა, ლამაზ ხედს, ლამაზ ციტატას, კარგ აზრს, კაბის ფასონს, მოწონებულ სიმღერას თუ ნამცხვრის რეცეპტს.
    ტკბილეული…
    ტკბილეული ცალკე თემაა. ცხობა, იცოცხლე, იცოდა.
    მოულოდნელი აღტყინებით იწყებდა და როცა გაზქურიდან ამოფუებულ-ავარდისფერებულ-აპიწკინებულ ორთქლმდინარე სასუსნავს გამოიღებდა, თვითონაც ალმური გადაუვლიდა და თვალებიც ციებიანივით უბრწყინავდა.
    სკვერში, კაფეში რაღაც ნამცხვარი ავიღე ავტომატურად და დავაჩერდი.
    რამდენჯერ ღამით, გვიან ღამით, სამზარეულოში გამოსულს ან ცხობაზე წამისწრია, ანუ უკვე გამომცხვარის მუსრის გავლებისას. ერთი კუთხე ჰქონდა ამოჩემებული. მიიყუჟებოდა და სმუსნიდა მალულად შეძენილ შოკოლადს, კამფეტებს, მარმელადებს, ტორტებს ან თავის შექმნილ ღვეზელებს, ქადებს, ხაჭოს პეჩენიებს. როცა შევუსწრებდი, დამნაშავე ბავშვივით გაფართოებული თვალებით მომჩერებოდა და დარცხვენილი ისმენდა დიეტოლოგიურ შეგონებებს.
    უნდა მივმხვდარიყავი.
    ქვა მგონი კარგი შევურჩიე. არც ძალიან ყვირის, არც ღარიბულია.
    ღარიბულს ვერ იტანდა, აღიზიანებდა. არაფრისგან ქმნიდა ლამაზ ნატურმორტებს, ძველი ფარდაგისგან და სკამის ფეხებისგან ახალ ავეჯს, ძველი ფარდისგან ახალ კაბას, და ძველი კაბისგან ახალ ფარდას… გადაგდებით ვერაფერს გადააგდებინებდი. ცოლად რომ მომყავდა, გამობრძანდა თეთრი ლაბადით და სადაფის თავსამკაულით, თეთრი მოკლე ხელთათმანებით და თეთრად შეთხზული თაიგულით, იტალიურ ეზოში და გადმოეფინა მთელი სამეზობლო.
    – სიძეე! სიძეეე! – აკივლდა მეზობელი ანეტა – იცი რა გოგო ჩაიგდე ხელში… იციიი, რა გოგო… აი, აი დანჯღრეულ ავეჯს მებელად მოგაჩვენებს!!!
    ისე ყველაფერი კარგი აგისრულდათ! თუ შესაძლებელი იყო, აკეთებდა და აკეთებდა ძველმანებისგან ახალ-ახალ ნივთებს. თან უცილობლად დააყოლებდა ლენინგრადში ბევრად უკეთესი მქონდაო. მეცინებოდა, ვიცოდი ფანტაზიორობა რომ უყვარდა. აქ, ზემო ჩუღურეთში ცხოვრობდა. ოთახნახევრიან ნახევარსარდაფში. ხშირად მეგონა მაღალი წარმოშობის „ბოდვა“ ჰქონდა, ისეთებს თხზავდა – ეს ლენინგრადში ხუთოთახიანი ბინაო, ის მსხვილი ავიაინჟინერი მამაო, სორბონადამთავრებული მუსიკის მასწავლებელიო, საკონცერტო როიალი სახლის კუთხეში ძლივს რომ ჩანდა, როიალზე კი ფაიფურის ანტიკვარული თოჯინები, ფანჯრის აივნიდან ხელის გაწვდენაზე დიდი თანამემამულის პეტრე I-ის ძეგლი და ვინ მოსთვლის. მგონი დედა ბარონესა მყავდაო, იმასაც იბრალებდა!
    სამშობლოში რომ დავბრუნდი, ასე 6-7 წლის ვიქნებოდი, მეტი არაფრის დიდებით არაო.
    ოჰ! ჩემი ბარონესა… ბარონესა მიუნჰაუზენი.
    ჯიბიდან ამოვიღე და კიდევ ერთხელ დავხედე. ოცდათხუთმეტწლიანი სიცრუის გამცემი დოკუმენტი, იგივეს ამბობდა, რასაც გუშინ იგი სწორედ შავი ბუკლეს პალტოს საიდუმლო ჯიბეში ძლივს აღმოვაჩინე და ჩემი საკუთარი თვალით და ერთი სათვალით, შავით თეთრზე… ამოვიკითხე…
    მე კი ნამცხვრებს ვუკრძალავდი.
    „დაბადების თარიღი 1939 წ. ადგილი ლენინგრადი.
    და მე რას მეუბნებოდა. ომის დამთავრებას არაფერი უკლდა, რომ დავიბადეო. თუ ომი ახალი დამთავრებული იყოო…
    თანდათან ბუნდოვნად წამომიტივტივდებოდა უცნაური მონათხრობები. პატარა რომ ვიყავი, კალის ჯარისკაცებს აივანზე ვაწყობდი, ასე მეგონა დამიცავდნენო. ზოოპარში ვერ შეიყვანდი, მეშინია, სპილოს რამე არ მოუვიდესო, წუხდა. ჩანს ახსოვდა ლენინგრადის ზოოპარკი როგორ დაბომბეს. ახლაღა მივხვდი სად მიბაჯბაჯებდა ჯიბეებში ხელებჩაწყობილი „ჯიბო“ ჩქარ-ჩქარა და სირენების წივილ-კივილში.
    აი, თურმე, რატომ აორცხობილებდა ერთ სახეშეუჭმელ პურსაც, რატომ იღვრებოდა ცრემლად „სალიუტების“, „პარადების“ და ომზე ფილმების ყურებისას. რატომ სძულდა ჭექა-ქუხილი, ომობანას თამაში, ხმაური და ჩხუბი…
    ტყუილის მასშტაბურობაზე ვფიქრობდი. რომ მოგეკლა, თვითმფრინავის ბილეთს არ აგაღებინებდა, ბინაშიც თვითონ ჩაეწერა… ტრუსკავეტსკში დასასვენებლად, ავად იყო და მაინც თვითონ წავიდა ბილეთისთვის, სასტუმროს ადმინისტრატორებთან არ მიგიშვებდა… პასპორტი რომ არ ჩამვარდნოდა ხელში…
    სიცილი ამიტყდა.
    კაფეს გამყიდველმა განცვიფრებით გამომხედა…
    – ჩემი ცოლი გენიალური ქალი იყო, – ავუხსენი მე.
    – აბა ჩემი ქმრისგან რამე მსგავსს გაიგონებ! – გაბრაზდა ის.
    ნამცხვარი შევჭამე. ნაყინიც ვიყიდე. გაზეთიც.
    გულისგარეთ ვკითხულობდი. ხშირ-ხშირად მეცინებოდა. თითქმის ჩემხელა ყოფილა ეს მატრაკვეცა… თითქმის ჩემხელა.
    საათს დავხედე და სახელოსნოში შებრუნება გადავწყვიტე! წვიმას აპირებდა.
    – ჯიგაროჯან, დატა არ მითხარი, დატა! რომელი გოდა იყო? – შემეგება წვიმისგან ამოკენკილი ქვისდარსახიანი ხელოსანი.
    რამდენს იკისკისებდა ჩემი დაბნეული სახე რომ დაენახა. ერთ სათვალეს რომ არ ვენდე და მეორე რომ მოვიშველიე. ნეტა მას სიცოცხლეშივე რომ წავწყდომოდი, გასაიდუმლოებულ პასპორტს, რას იზამდა. ალბათ გამებუტებოდა.
    – დაბადების წელი 1945 – ვუთხარი მტკიცედ.
    – ვა, რა ახალგაზრდა წასულა. ნწუ-ნწუ-ნწუ – შეწუხდა ქვის ოსტატი.
    თავი დავუქნიე, პასპორტი გულის ჯიბეში დავმალე და ვითომ სიგარეტის მოსაწევად გარეთ გამოვედი.
    გაწვიმდა.
    კარგ ხასიათზე დავდექი, წელში გავიშალე, სუნთქვა გამიიოლდა. თითქოს სადღაც ჩემს „ქიშმიშიან ფუნთუშას“ ლოყები ჩაეჩვრიტა და თვალები აუციმციმდა. კისკისიც ჩამესმა. მეც სათვალე მოვიძვრე, ცხვირი შევჭმუხნე და თვალი ისე შევუკარი, თითქოს ცრემლით არ მქონოდა სავსე.
    – ხედავ რა ავანტიურაში ჩამითრიე? მთელი ლენინგრადის ბლოკადა მოვიპარეთ. მთელი ომი.

    ერთი მოთხრობა ფულზე და სულზე

    რამდენიმე ეპიზოდი პოლონეთში ცხოვრებიდან… დანარჩენი არ მახსოვს. ვსვამდით.
    ჰო, კაბა ვიყიდე ჩემთვის, მზის ფერზე და თარგზე აჭრილი, მზესუმზირებიანი, კიდევ – საახალწლო გვირგვინი-თაიგული. შევიძინე, როგორც საბჭოეთში გაუგონარი სიტყვათშეთახმება. სხვა?!
    ძალიან ვსვამდით… არ მახსოვს.

    ეპიზოდი პირველი

    შერძენისლშენანავებული, ანუ ნისლშერძევებულანანავებული, ანდა სულაც ანანავებულნისლშერძევებული (სიტყვათმშენებლობა მაგარია!!!) მოკლედ ასე… რძესავით ნისლში შენანავებული და მანანავებელი (ვლო-თობთ!) ავტობუსი მიირწევა, მიტაატებს, მიკრიალებს საზღვრებიქითა შოსეზე. ფარების მჭრელი სინათლე კვეთს რძე-ნისლს, ჭრის შედედებულივით ბლანტს მკვეთრი სხივით და მიალივლივებს მიბარებულ ოცდახუთიოდეს და ოცდახუთწლამდეს, მჩქეფარე, კარგად მოწეული (და მწეველი) სიცოცხლეებითურთ. – road, road, road – ბღუის მანქანა.
    ავტობუსი მიჰყვება ნისლს. ნისლი მიჰყვება ავტობუსს. ნისლს და ავტობუსს მოHყვება ნაძვის ხეებჩადგმული აციცინათებული ოთხუთხედების რიგი, განათებული ფანჯრები – სადღესასწაულო. ჩვენთვის ახალ წლამდე შორია, შობამდე უფრო შორი. იმ ბერგამოტის, მუსკატის და დარიჩინის სურნელივით შორის, ნაძვისხეებჩადგმული სინათლეების მომბურავი ფარდების მიღმა რომ ტრიალებს.
    ჯერ 24 დეკემბერია. შობა ჩვენში შვიდ იანვარს იციან, მაგრამ ჩვენში შობის აღრიცხვამდე ბევრად უფრო შორია; ავტობუსი ხომ ნისლის გარდა საბჭოთა დროებებში მოძრაობს.
    ნისლს ჩვენი გაოგნებაც შეედინება, ამ მოულოდნელი დღესასწაულის გამო.
    დღესასწაული ფანჯრების გაღმაა… მაგრამ მოდის. ფანჯრებიდან შემოციმციმებული ფერადოვნება მატულობს. გზა ქალაქში შედის.
    სარეკლამო აბრები – გასაკვირალი. გამაკვირვებელიც – ღამითაც ანთია!
    ავტობუსში სიმყუდროვეა.
    ავტობუსი ჰგავს აუღებელ ციხე-სიმაგრეს. ადგილი, სადაც გაქვს „ვარციხე“, – დაუმარცხებელია, შეუვალი, მიუდგომელი.
    არავის სძინავს. ჩაღუღუნებულნი, მითავგვერდებულნი ჩათივთიკქურთუკებულნი ვსვამთ დაგემოვნებით. ათი დღით დამეგობრების პირველ საფეხურ-გაცნობა გადაგორებულნი და მეორე საფეხურ-შეამხანაგებაზე გადასულნი, თანდათან ვეხსნებით ერთმანეთს, ვლაღდებით. ოღონდ თავდაჯერილად, მოზომილად, გეგმაზომიერად, ქართულ-დარბაისლურად, გულდადინჯებით და გონმიყოლებით. ასე, სადღაც მეათე დღისთვის ალბათ გავლაღდებით, გამოსამშვიდობებელ საღამოზე ბოლომდე გავთავისუფლდებით, დავიხარჯებით და შინ, სამშობლოში მიწაზე ფეხის დადგმისთანავე გავგულდინჯდებით, გონმოვიკრიფებით, მოვიზომიერებთ და გავგეგმაზომიერდებით.
    – რაც გზა გვიდევს ვარშავამდე, ის გამატარებინა თბილ ლოგინში? – „ხმათა ხავერდები“. თვალის კუთხით ვხედავ, სკამის ზურგსაა მოფარებული.
    „ნეტამც და შენთან ერთად“ – მთელი არსებიდან ამოფრენილი და დროზეენაზემიკბენილი ნატვრაა ჩემი. კარგად გაზრდილი გოგონები მსგავსზე ხმამაღლა არ ლაპარაკობენ, არც აგონდებათ, მაგრამ… ნატვრა მარტო ჩემი არ არის, ოთხი-ხუთი კარგად გაზრდილის გაუაზრებელი წაოცნებებაც თან მომყვა, ვგრძნობ. არც ერთი არ უყურებს ზედ. ნუ, აი არც ერთი, ნუ სულაც არ ახსოვთ.
    ადამიანურად დათო კი არ ჰქვია, დავითია და კიდევ მეტი… არქიტექტორია… ვაიმე… დავეცით… და ის ისეთი კარგია!!!
    წინ თორმეტსაათიანი გზაა. თორმეტი საათი მისი სუნთქვა ჩემგან ცხვირის გაწვდენაზეა, ფანჯარაზე თავმიყრდნობილი მეც თითქმის მის კისერთან ვსუნთქავ. უკან თავხედურად გადმოხსნილი სკამის საზურგე მუხლისთავებს მტკენს. შეიძლება ითქვას, კალთაში მიწევს და ხმასაც არ ვიღებ. მერე რა რომ წვივებს და ტერფებს მილიონი წვრილი ნემსი დაესია და ვერ ვგრძნობ.
    – უკანა სალონს ვერ გაგვინათებ?! – „ხმათა ხავერდები“-თქო და ჟრუანტელები. ხმა იმედისმომცემი. ხმა, რომელიც მითბობს სულს და მიმართავს მძღოლს.
    შევარციხებული ნისლი ფერებჩაღრილი ვერცხლისწყლისებურია, მოძრავიც. სევდაშეინისლლივლივება… არა ახალწლები ინისლვერცხლისწყლება, არა წლები ჰეფინიუსილსიფერება. (მე ასე ვთვრები. სიტყვათვმშენებლობ.)
    – იცით, მეც არქიტექტორი ვარ! – რაღა თქმა უნდა არ ვამბობ.
    მძღოლმა უკანა სალონი ოდნავ გაგვინათა და ჩუმად შემოგვბლიუზა.
    ბლუზიც ნისლში გაიბნა. ნისლი – სადღესასწაულო სასოწარკვეთით სავსე ფლეიტით და საქსაფონის ამონასუნთქით შეთბა.
    მგონი… ან რატომ მგონი… ეს კაცი მიყვარს!

    მეორე ეპიზოდი

    – ასოციაციობანა ვითამაშოთ – კუდრაჭით ამბობს ერთ-ერთი კარგად გაზრდილი.
    ხრიკია – ქალური. შევიტყობთ ვინ ვის რა თვალით შეხედა.
    ას-ოცი-აციები, ორ-ასოციაციები. ორნი და ას ოცნი შეიტყობენ როგორ აფასებენ ერთიმეორეს. შემთხვევა რა ფასს ადებს მათ: ერთობას თუ ორობას, გაერთიანება თუ იასოცებს… ან იასოციაციებს. მე თვალებში მიბევრდება უკვე.
    დავითიც ბევრია.
    ამდენი მაინც იყოს. ვცდილობ დავაფოკუსირო მზერით დავითები, მაშინ ყველას გვეყოფოდა.
    – მეც ვთამაშობ – კუს ფეხივით გამოვყავი ხელი შემობუდნული ქურთუკიდან.
    ვთამაშობთ.
    – მმ, ფერწერა? გავს… გავს რაფაელის „მარიამის დაწინდვას“… სიტყვა გაუწყდა. მე ხელი მოწყვეტილი ყვავილივით დამივარდა. იმედის სიმებმაც უიმედოდ ჩაიჟღარუნეს.
    უყურებდა დიდი სინაზით, როგორც სადედოფლოს.
    სადედოფლომ თქვა არ მინახავსო ეგ რაფაელი და იდუმალი ღიმილი შეაგება. სწორედ „ეგ“ არ უნახავს, თუ „ეგ რაფაელი“ – ვერ მივხვდი.
    დავითიც მიხვდა, კომპლიმენტი რომ გაუცუდდა. თავს ვიმძინარებ. მხოლოდ იმიტომ, რომ ემოციები აღარ შემეტყოს. ახლა მხოლოდ მისი ხმა შემომილურჯხავერდისფერება, ბლუზის ხმაში მიბნედილ ვერცხლისწლის შეფერადებულ მოძრაობაში. ხმას ვერ ვეტყოდი „ნუ მეფერები“, თუ ნათქვამის შინაარსი სხვას ეალერსებოდა…
    – ჩავიფიქროთ!
    – ვინ გამოიცნობს!
    თათა? – მოდილიანი, ანუკ ემე, ჟასმინი, „სასაცილო გოგონა“, ანტილოპა, შენობა? – შენობა ალბათ პიზის კოშკი. რას ჩავაცმევდი? მე-17 საუკუნის ტანსაცმელს.
    ხმამ, რომელიც საქსაფონის და ფლეიტის შემომუსიკებას მიხავერდებს, ხმამ, რომელსაც თვალდახუჭული ვხედავ, მეგობრული, მაკომპლემენტირებელი და უკანდასახევი გზის დამტოვებელი ინტონაციები შეიძინა.
    ხმას შამპანურის ფუჟერის ფორმა აქვს.
    არ უნდა დამელია.
    თვალდახუჭულიც ვეჭვიანობ. ვხვდები, როგორ წითლდება თათა.
    მხოლოდ დავითის ასოციაციებს ვუსმენ და ვხედავ.
    თეა? – ყვავილი? გიორგინა. ცხოველი? ჯიშიანი ცხენი. მსახიობი? – მურავიოვა. როლი, რომელსაც გათამაშებდი? – მაგდანა. მხატვარი – ველასკესი. შენობა… რამე, მასშტაბური… იმელი!
    ვცდილობ არ გამეცინოს. თეა იბუტება. არადა არის მასში რაღაც მასშტაბური. თეას ურჩევნია იყოს მასში რაღაც ანტიკური… დავითი ცდილობს გამოსწორდეს.
    – ჩავაცმევდი ოციანი წლების რეტროს.
    თეა აღარ იბუტება. ხმა – თბილი ხუმრობებითაა სავსე.
    თათას და თეას გარდა ყველას ცუდად ვიცნობ, ვერ ვხვდები, რამდენად ზუსტად აფასებს.
    – გველი – ამბობს ვიღაცის ცხოველის ნიშაში – ვერ ვითმენ და ცალ თვალს ვახელ. შესაფასებელს გავხედე. დიდთვალება, შავთმაგადაკრიალებული თოჯინაა.
    რატომ, თორემ კი ბატონო, ვთქვათ…
    – მე ვიტყოდი შველი – გამწარდა ის.
    ხმა, რომელიც ჰგავდა გამოწვევას გამოსაწვევის გამოწვევას ახერხებს.
    – მე დავრჩი – ჩაქნეული ხელი ავიწიე… თუმცა მახსოვდა რომ იქ, სადაც ჰგავდნენ რაფაელის მადონას, ხმა იყო ფითრის ნაყოფის ფორმის და ფერის.
    – თქვენ?.. (რატომ მე თქვენობით?) – ავაზას, ყაყაჩოს, სოფი ლორენს მაგონებს. გრატესკა – როლი, მხატვარი? გოგენია ტროპიკებში, შენობა? კარნეგი ჰოლში…
    ხმა გამრიდებელი. დისტანციის დამკავებელი. და რადან უხერხული იყო ჩემი დახასიათებისთვისაც თვალდახუჭულს მესმინა, სახესაც გავუსწორე თვალი, დამკვირვებელი, ნიადაგის მომსინჯავი და ობიექტური.
    რას ჩააცმევდი? – იკითხა გველადმონათლულმა, მას თუ არ ვცდები კრინოლინი და დაპუდრული პარიკი ერგო.
    – გავხდიდი! – ალალად გამოსცდა, ღიმილით დაფარა.
    სამარისებური სიჩუმე ჩამოვარდა, ერთის ნაცვლად ბევრმა გველმა ჩამხედა თვალებში. თეამ და თათამ დავითს გაუყარეს დარცხვენილ მზერაში აღშფოთებული მზერა.
    – ალბათ ხელთათმანებს? – ვცადე დავითი მეხსნა.
    – დუელში მიწვევთ? – არ დაიბნა.
    (არა, რაღა მე ვარ თქვენობითში?)
    – სიამოვნებით – მივიღე გამოწვევა – შევხვდებით თოვლში.
    – სანამ სისხლი დაღვრილა, ერთიც ჩამოვატაროთო – გადმოგვაწოდეს ბრტყელი გამდნარიქარვის ფერით და ლოდინით სავსე ბოთლი.
    ვიუარე. ხელთათმანი მიხურდა.
    მრავლობითობა კვლავ მხოლობითობაში გადამივიდა.
    ნეტავ იცოდეს როოოგოოორ მჭირდება!
    ნისლი გახდა უცნაურად მღელვარე და დამედევნა მღელვარე ნდომა. ნდომა იყო გამდნარიქარვის ფერის და ლოდინის, მაგრამ ვიღაცას გენიოსის შედევრის მაგვარს სიყვარულს უპირებდნენ, ფითრის ტოტისფერს.
    დავითის დახასიათებისას ითქვა
    – ესპანელი იდალგო, ქართული კარტის აგურის ვალეტი, დეგა, ხე – ჭადარი, ცხოველი – ზოოპარკის ლომი, ფილმი – „არსენა“, შენობა? შენობა რომელი?
    მე ვთქვი „ტაძარი?
    ძალიან მჭირდებოდა.
    შეკრთა და ეჭვის თვალით დამაკვირდა. მივხვდი, სიტყვა შორეულ საიმედოდ გადამალულ სამიზნეს მოხვდა.
    და მაინც, მე ვიყავი პეიზაჟი ფარშევანგებით, ჩემს ტროპიკებში გარუჯულ სხეულს უცნაური სახელი ვაირაუმატი ერქვა. ხელში მწიფე ეგზოტიკური ხილი მანგო მეჭირა, მანგოს წვენი კი ჩემს მანგოსებურობებს დასდიოდა, როგორც სურვილი… უცხო ხილი… გასინჯავდა კაცი.
    სხვა კი, სხვა სინაზით, სხვა ქარიზმით, სხვა სისადავით, სხვა კდემამოსილებით… უყვარდებოდათ…
    კიდევ კარგი, კარგი მესაჭე გვყავს, სთქვა მან, მესაჭემ; რაოდენ შედედებულიც და რაოდენ ჩიტისრძისფერიც, რაოდენ რულისებურიც და რაოდენ რულისებურიც, რაოდენ აბრეშუმისმაგვარი და რაოდენ ნახავერდები, რაოდენ ბრუშემმოპარებელი და რაოდენ ამამსუბუქებელი… რაოდენ კი არა, და იმიტომ, რომ ასეთი საშიში ნისლი იდგა მანქანა ერთ ზედმეტ მეტრსაც ვერ გაივლიდა, რამეთუ იგი, კეთილი მესაჭე ცხვირთან მიტანილ თითს ვეღარ ხედავდა უკვე.
    მანქანა დადგა.
    ჩავიცხელცრემლმთივთიკისქურთუკისსაყელოვე. იქ თბილისში დატოვებულმა ქორწილმა თავისი ჰქმნა. ჩემმა შეყვარებულმა მდიდარი შეირთო. სტრესის მოსახსნელად გამომსაზღვარგარეთეს.
    …ნეტა იცოდეს, ნეტა იცოდეს, ნეტა იცოდეს, რისგან შეუძლია მიხსნას…
    ჩავიძინე.
    ძილშიც მეწვია ხმა, რომელიც ხავერდებს ხევდა: – ჰგავს დასაწინდს და ჰგავს კეტრინ დენევს, ჰგავს ნიამორს და ჰგავს იორდასალამს, შევმოსავდი ქართული კაბით, ან ევროპული, საქორწინო თეთრი მაქმანით, ხელით ნაქარგი… შენობაც მაქმანებიანი, „წმინდა ოჯახის“ საყდარს ჰგავს… დავხატავდი და… ფრესკა… ანგელოზი… მიყვარდა.
    არ მესიზმრებოდა. ესიზმრებოდა – სხვას იყვარებდა.
    ჩემთვის რომ გეკითხა, ეძინა მესაჭეს. ეძინა ყველა მესაჭეს ქვეყნად. არსად არც ერთი მესაჭე არ იყო ფხიზელი. არც ერთი საჭე აღარ ბრუნავდა. ყველა გზას ნისლი ფარავდა, შიშისფითრისფერი.
    აღარავინ შემიყვარებს, აღარასოდეს… არ ვიცი რამდენად გოგენის ნატურა ვაირაუმატი, მაგრამ ვაი რა ბატი… რა უადგილოდ და რა უიმედოდ ვიბრალებდი ახალ სიყვარულს.

    მესამე ეპიზოდი

    გადავთვერისავით.
    უნდა გამოვიცეკვო! დავითი? არა. ჩემგან უნდა გამოვაცეკვო, გამოვდევნო, გამოვამევო, გამოვაცხოვრო ყველა ტკივილი…
    ვცეკვავ.
    მარტო ვარ.
    ისიც მარტოა.
    რატომაა მარტო? – არაფერი ათრობს, მახსოვს…
    აღარ მახსოვს…
    სად? ვინ? როდის? რატომ?
    მეც ნიამორი ვარ… გავრბივარ.
    პიზის კოშკი ვარ. ვვარდები.
    ე/ეი, თქვენ არქიტექტორნო, ხელი შემაშველეთ!
    არააავინ არ… არავის არ… არავის არ ვუყვარვარ!
    ნისლი?
    დისკოტეკაზე? შემოგვყვა გზიდან?
    არ მინდა!
    კვამლია. კვამლში ტრიალებენ… ტრიალებს ბურთი არნახული. ბრუნავს, ათინათებს აპნევს, აბნევს, გვაბნევს… სარკეებიანი. სარკეებშიც ვცეკვავ…
    ფერები, ფერები, რა ნაირფერები. შხრრრ წითელი, სხლტ-ნარინჯისფერი, მრუმ-მწვანე, ბლუ-ლურჯი, სახეებს გვისერავს.
    სახე ბართან მაინც მშვიდია. გველივით ულამაზესიც მშვიდია. საუბრობენ. გველი კვლავ შველს /გავს.
    ვხდები ავაზა – ეჭვის. ვცეკვავ.
    ხმის ფერი არ მოდის ჩემს მოძრაობებთან, ფერებს აქვთ ხმა.
    – შეგხვდეთ, შევხვდეთ, შევხვდეთ – მეჩვნება.
    გული აბრეშუმის და ხავერდის ნახევი. ვე-ჭვი-ა-ნობ. ვერ გამოვაცეკვე ჩემიდან ტკივილი.
    „გველი“ ზეიმობს, ის „ნიამორი და კატრინ დენევი“ ჩემზე უარეს ჭირის ოფლს იწმენდს; ღირსეულია და დარბაზს ღირსეულადვე სტოვებს. უღირსსაც. ნუ ზედ არ უყურებს… ნუ საერთოდ…
    მისი საქციელი მარტოკა ცეკვაზე ბევრად მომგებიანია.
    მაინც ვცეკვავ და წამგებიანად მარტო ვარ.
    ისევ შორს, სხლტ, მრუმ და ბლუ. ბლიუზიც.
    მი-ყვაააარს!
    ვე-ჭვი-ანობ.
    გამოვაცეკვებ სიყვარულსაც, ეჭვიანობასაც, ჩამოყოლილ ღალატებს, იმედისკარგვას, სიყვარულისაც. სადედამთილომ უსახსრობა ჩვენიც გვყოფნისო…
    ქორწილები და მანქანების ჭყიპინები. ფულიანეთი…
    სარკის ნატეხთა ანარეკლებს სახე ირეკლავს.
    ისინი სვამენ.
    თვალებშიც კი უყურებენ ერთმანეთს.
    ჭიქა ხელიდან უვარდება, ჭიქა დაიმსხვრა.
    მე გავტეხე ჭიქა. დაჟინებული მზერით. მე არა… მზერამ… ან რომელიმე გამოშინაგანცეკვებულმა გამომშიგნავმა გატეხა ჭიქა.
    – ვიცეკვოთ? – ვიღაც პოლონურად მეკითხება.
    – აბა რა! – ვცეკვავთ.
    თავბუსდახვევა, ტრიალი, ტრიალი, დახვევა, ჩახვევა, მკლავიდან მკლავისკენ და გადაზნექ-გადმოზნექვა და სარკეებიანი ბურთისკენ ატყორცნილი ფეხსაცმლის ჭვინტი. წერტილი. სდექ. თავდაკვრა, რევერანსი… ბის. ბრავო. ტაში. ტუში.
    ჩქარ, ჩქარ, ჩქარ და ახლა უკვე ჩა-ჩა-ჩა.
    ვსვამ, ვსვამ, ვსვამ…
    უ/, ამდენი დავითი უკვე მთელ პოლონეთს ეყოფა. გასაყოფიც აღარაფერია.
    – აბა გეყოფა. – თეა-მენტორი – ყველა შენ გიყურებს – წავედით ნომერში.
    ყველა?! კი, ერთის გარდა.
    ჯან-და-ბა და და-და-დამ, დამ-დამ-დამ.
    ბართან აღარავინაა.
    ერთად წავიდნენ.
    – უნდა ვიცეკვო!
    დილამდე.
    დილამდე.
    მარტო
    ვიცეკვებ
    რატომაც არა…
    მუსიკა! ბარმენი პოლონელი.
    –Мис, закрыто, закрыто!

    მეოთხე ეპიზოდი

    – ოქრო გავყიდოთ.
    – ოქრო? და-ვი-თი მი-ყვარს! – მთვრალი ვარ.
    – უაზროდ ცეკვავდი – მეცნენ მეგობრები.
    – თქვენც შეგიყვარდათ? თუ არა? – აღარ ვმალავ ეჭვებს – შეგიყვარდებოდათ.
    – უაზროა – ჩაიქნიეს ხელი.
    – რა ოქროს გაყიდვას აპირებ? – თათამ თეას კომერციულობასთან შეამხანაგება ამჯობინა, ჩეს პარანოიალურობასთან შერკინებას.
    ცოტა ხანში ოქროს ლომის თავს ხელისგულზე დავყურებ კარგი შემფასებელივით. ოდესღაც ვხვდები რა მიბრწყინავს ხელში:
    – აჰ! ზოოპარკის ლომი! მაჩუქე… თან ჩემი ზოდიაქია!
    – გითხარი უაზროა. ოცდაშვიდი გრამია. ბაჯაღლოა.
    – უაზროებს რა არაფერს ჩუქნიან? და-ვი-თი მი-ყვარს. რა-ტომ ვერ მი-გებთ.
    – ცოტა თავი დაიჭირე! პირი დაიბანე! გვეყოფა შეჯებილი თვალების ცრემლით ჩამორეცხვის რმანტიკა – თათა გაღიზიანდა.
    სააბაზანოში მორჩილად შევდივარ. სავსე აბაზანაში ტანსაცმლით ვწვები.
    შეფხიზლებული კი ჩემთვის უკაცრიელ ნომერს დემარშით ვტოვებ. დემარშს კორიდორებში მივაწურწურებ.
    სასტუმროს კორიდორს თეთრი, ხელოვნური ნაძვის ხე აბოლოებს.
    ბოლომდე რა მივა.
    მივედი. უფრო მივქანავდი. ჰაეროვნად.
    რა უნდა ყვავილებს ნაძვის ხეზე?
    თეთრი ლილიები სათითაოდ დავხსენი და თმაში ჩავიმაგრე. ქაღალდისებს ჰგავდნენ. რა უცნაური ხალხია ეს პოლონელები. თეთრი ლილია – თეთრ ნაძვის ხეზე. /მ!
    სარკეში ჩავიხედე.
    სარკეს მოეჩვენა, რომ თავი დავიჭირე.
    ყველაფერი რიგზეა. ახლა საით?
    – 200$ – პოლონელი მომეტუზა.
    – ა?
    ღამეშიო.
    თუ სწორედ მივხვდი…
    წარბები ამეზიდა – ყველა საზღვარს გასცდნენ.
    აი, რას ნიშნავს საზღვარგარეთი (სოციალისტური ბანაკი მაინც არ ერქვათ). არ გავილანძღეთ! მეც და ბანაკიც.
    – Что вы сказали?-თქო.
    – 500$-იო – დაფრთხა.
    ახლავე დავრეკავ ახალშენეფებულთან და შესიძებულთან, გავაგებინებ რა ბაჯაღლო გაუშვა ხელიდან.
    – золото купишь! – დამიბრუნდა გონი.
    არ გასჭირვებია გადასხვაბიზნესება, შესხვანივთვაჭრება.
    ნომერის კარი ზარ-ზეიმით შევაღეთ.
    – ოფელია! უკვე შეშლილი! – გაუხარდა თათას.
    – დავახრჩოთ! აბაზანაში! –აიტაცა თეამ.
    – ნახეთ ვინ მოგიყვანეთ! – ვინ არის უაზროს რომ ვიტყოდი, იმ ტონალობებში შევასიხარულე მეგობრები. გახსენით ლომების აღლუმი!!!
    ლომი გაიყიდა.
    ორიოდ ნულით მოგვატყუეს. კურსმა დაგვაბნია. იმ ფულად რამდენიმე, მაგრამ ნუ მაგარ, რომ დაგცემდა ისეთს, ქუჩის შურიან მზერებს რომ მოხსნიდა ისეთს, ცელულოიდის ფერადი პარკი თუ მოგვივიდოდა.
    ჩვენ შევიძინეთ ქაღალდის ყვავილებით გაწყობილი, უცნაური საშობაო გვირგვინები, ხორბლის თავთავებით, ნარშავებით, ჩალის წნულებით და ბრჭყვიალა საახალწლო სათამაშოებით.
    რატომ ყიდიან ადამიანები ოქროს?
    რატომ ვერ ყიდიან ადამიანები ოქროს?
    რატომ იყიდებიან ადამიანები ოქროზე?
    რატომ გყიდიან ოქროსთვის?
    ოქრო, ოქრომ, ოქროს, ოქროდ, ოქროთი,კვლავ ოქრო. ო, ოქროვ!
    ბრჭყვიალა სათამაშოები.

    ეპიზოდი შემდეგი

    რა დააჭკნობს თმებში ხელოვნურ ყვავილს.
    ეს სხვისი ნომერია, ეს – მისი, ისიც სხვისი, ჩვენი ჩამოვიტოვე. ნომერი, ნომერი. ნუმერაცია ვერ მშველის.
    ალალბედზე.
    სადაც არის ბედი შენი… იქ მიგიყვანს ქუსლი წვრილი.
    ძლივ-ძლიობით ვარჩევ ერთმანეთისგან ჭორიკანა მეღამურებს.
    ვინ? ვის? სად? როდის? თამაშივითაა. ვინ? ივის? რას უპირებს? სად? პასუხები მზადაა.
    – გიყვები, არ დაგცდეს!
    – დედა მომიკვდეს?
    – ცოლად აპირებს რომ მოიყვანოს!
    – ცოლად?
    – გეფიცები.
    რაო-რაო? ვინ? ვის? რას უპირებს? როდის?
    დავითი – მას ნიამორს.
    აი, ნომერი მესმის.
    – რა ნომერი, იცი ვისი შვილია? გა-დას-დით…
    ხომ ვთქვი.
    დაჭკნა ხელოვნური ყვავილები თმაში.

    ოდნავ შემდეგი ეპიზოდი

    კორიდორის ბოლოში მარტოა. იგი – დავითი!
    ხელოვნური ყვავილები მზის ამოსვლისთანავე გაიშალა.
    „მიყვარხარ“ ვთქვი მშვიდად. მისი სიმშვიდე გადამედო.
    მშვიდადვე ვაკოცე ტუჩებში. კოცნამ დამშვიდობების გემო დამიტოვა.

    კარგი ეპიზოდი

    მიდის და მიდის და მიდის ცხოვრება უჩემოდ.
    მოდის და მოდის და მოდის თოვლი პოლონური.
    გარბის და გარბის და გარბის გზა ფანჯრებში.
    თავისუფალი სვლა გვაქვს ქალაქში. სამარშრუტე ავტობუსის ფარდებს შორის საყდარი მოჩანს – თანამედროვე არქიტექტურის, ძველებური რწმენით.
    მომწონს. ჩასვლას არ ვაპირებ.
    დავითი?!
    სწორედ აქ ვაპირებდი ჩასვლას.
    საყდრის კარების წინ ჰგავს მადონას დაწინდვის მომლოდინეს.
    იქნებ უნდა შეხვდნენ?
    მაინც ჩავდივარ.
    – ელი ვინმეს? – თოვლზე ფრთხილი ვარ.
    – ამ ქვეყანაში რამდენი ახალი ეკლესია შენება. ჩვენთან კი… ხანდახან ვცდილობ ეკლესიები დავაპროექტო. გავა დრო, ვიცი ეკლესიებს მეც ავაშენებ.
    „ტაძარი!“ – გამახსენდა ჩემი ასოციაცია. ამ შედარების სამადლობელო იყო ასეთი ნდობა, გულის გადაშლა.
    – ხუროთმოძღვარი – დაუკვირდა სიტყვას.
    ხუროთმოძღვარი – ამ დავიწყებულმა სიტყვამ რაღაც დავიწყებულში დიდი ხნით დადუმებული ზარები აახმიანა,
    – მე სიტყვებით ვმშენებლობ. ოღონდ ხუროთმოძღვარივით ლამაზი სიტყვა ჯერ არ ამიშენებია – ვცადე გულახდილობითვე მეპასუხა.
    – შეგატყვე! სიტყვებს იგონებ – გაიღიმა.
    ის რომ ჩვენ, საყდრის წინ, ვგავდით რაფაელის ტილოს, რეალურს, გაცოცხლებულს, მაიმედებს.
    იქ საყდრის წინ როგორც იქნა ვილაპარაკეთ. ზეშთაგონებით მიყვებოდა, რომ აქ ჩამოსვლამდე არქეოლოგიურ ექსპედიციასთან ერთად საგვარეულო ეკლესიას. არესტავრირებდა. როგორ ითლება ქვა, როგორ იხარჩება ქუჩურთმა, როგორ ედუღაბება აგური აგურს, როგორ გამოიწვება ალიზი.
    …ყვებოდა მშვიდი, სავსე მადლობით და მადლით. შეამთლიანეს თურმე სარკმელ-ოლარი ხავსმოდებული. გოჯ-გოჯობით გაწმენდილი, ალაგ-ალაგ ამოცვენილი უძველესი კრამიტების ახლადგამომწვარი თიხით შეცვალეს, ძველი ფრესკები გაამაგრეს, ამოასუფთავეს ქვაზე ნაკვეთი ასომთავრული. მზით გამთბარ სახელგაცრეცილ საფლავებზე ჩამოსხდნენ და ჩამოილაგეს დაღლილ მუხლებზე ნაჯაფი ხელები.
    ო! როგორ ვიცოდი, რომ ძალიან მჭირდებოდა. აი ასეთი, როგორიც ახლა.
    – ახალი ჩანახატებიც გავაკეთე, ახლაც ბაზილიკის პროექტზე ვმუშაობ, თანამედროვე… მანდ მინდა ყოფნა… ჩვენთანაც მოვა ასეთი დრო. ხელი საყდრისკენ გაიშვირა…
    მეც სადღაც „იქით“, მისი სიტყვა რომ ვიხმარო, „მანდ“ მიმეზიდებოდა. ჩემი „იქით“ იყო ზევით რატომღაც, დავითის „მანდ“ იყო დედამიწაზე, ადამიანებში, თავის ნაშრომში.
    მომეჩვენა, რომ მშიერი ვიყავი, თბილი პური მომიტეხეს და მაჭამეს, აი იმ ხელით, ცოტა ხნის წინ რომ თიხას ზელდა, ბზის კარიბჭეს ჩორკნიდა და ხატებს ჭედავდა.
    – წამო, შევიდეთ, დავათვალიეროთ! – შინაურული იყო.
    შენობაში შევედით. იეზუიტთა სალოცავი აღმოჩნდა. პატარა ოთახი, მყურდო, უცხო სუნით, კედრით თუ კიპარისის. ნახევარი ოთახი მექანიკურ-მუსიკალურ თეატრს ეკავა. მეფენი, დედოფალნი, სეფექალნი, მხედარნი, მიწათმოქმედნი, მჭედელნი, ჯალათი, მოკვეთილი თავები, ხის, თიხის და ლითონის ფიგურები ლილვების, კბილანების უხილავი ბრუნვით, მოძრაობდნენ, ჩამზარების და კამერტონების ზუსტად გამოთვლილი ჟრჟოლვა მუსიკას /ქმნიდა.
    წრეებზე მოძრაობდნენ და ყოველ წრეზე თავიდან თამაშდებოდა, ცოცხლდებოდა პოლონეთის ისტორიის რომელიღაც ჟამი. ჟამთაბრუნვას მართავდნენ სადღაც ფარულში დაფარული მექანიზმები.
    დიდხანს ვუსმინეთ დროს მოჟღრიალეს, მოწიკწიკეს, მოტიკტიკეს, მოძრავს და უძრავს. თვლები ბრუნავდნენ. ბრუნავდა დედამიწა. გარეთ თოვდა…
    გამოვედით უცხო მადლს შეხებული, სხვა სამყაროში ჭუჭრუტანიდან მზირალი ბავშვებივით განცვიფრებულები.
    – იდუმალი მაშინებს, უცხო – დავითი ხმადაბლა ლაპარაკობდა – შენიც ამიტომ მეშინია.
    გამეცინა. სხვებსაც უთქვამთ.
    – მეც მეშინია რადიკალური ცვლილებების. აქ წამოსვლამდე რადიკალურად შემეცვალა სიყვარულის მუსიკა.
    – რა ტიპი იყო?
    – მოიყვანა შეძლებული – ცრემლი გამყიდველია, მოღალატე.
    – გიყვარდა?
    – როცა დავდიოდით… მაშინაც გადაგვაკივლა ორივე ოჯახმა. ჩემმაც, მისმაც. რაღაც რისკიან კაპიტალდაბადნებებშიც ჩაერთო. ან ფული, ან სული-ზე პასუხი მზად /ქონდა.
    – კაი, არ მაინტერესებს. მე რატომ მითხარი რომ გიყვარვარ?
    – ვიგრძენი არქეოლოგიური ექსპედიციებიდან ჩამოხვედი.
    – რა შუაშია?
    – რაღაც გჭირს, მსგავსი, არა ცუდად არ მითქვამს, გჭირს რაღაც რაღაცნაირი, იცი კიდევ რა სიტყვა გამახსენდა ასოციაციობანას თამაშისას რომ შენ შეგეფერებოდა… კანდელი.
    თოვლი ბარდნის, ვარშავა თეთრი სიზმარია. თოვლში ნაფეხურებს ვტოვებთ. ჩვენი ნაკვალევი, საყდრიდან საყდრამდე მიდის, ტაძრიდან ტაძრამდე, სალოცავი სალოცავამდე.
    გზადაგზა ჩანახატებს აკეთებს უბის წიგნაკში; თანამედროვე ეკლესიებს იხატავს. სურათებს უღებს. ფირი დაუმთავრდა აპარატში. ჩემი შევაშველე. მის ქაღალდებში ჩავიჭყიტე. ჩემი აშენებული სიტყვები მივაწერე მის ფოტოებს.
    ცალწვეტცასაწვდენილი, თაღთამბრჯენი, შემინულშეწირული… ეკლესიებს ვნათლავდით.
    თოვლმაც მოგვნათლა. დაზვინული, სველი, ბედნიერი. ტუჩებიც, თუ ძალიან გვეყინებოდა, ერთმანეთს ათბობნენ.
    – ოცი ოქრო გავყიდეთ, მოგვატყუეს – შევჩივლე.
    გზამ სასტუმრომდე საღამოს მიგვიყვნა. სულ ეს იყო. სული გამითბა.
    გზად კაბაც ვიყიდე. ის გოგენის ფერებში, ეგზოტიკური. რამდენიმე იყო ეპიზოდი პოლონეთის ცხოვრებიდან, მეტი კი არა.
    – road, road, road! – წავოვბღუილდით უკან.

    რაღაც

    შეხვედრამდე იყო ცხოვრება.
    ოქრო ბევრი გავყიდეთ, ვიყიდეთ, გავფლანგეთ, გავანიავეთ, გავაჩუქეთ, ვიჩუქეთ, უფრო მეტი სისულელეც შევიძინეთ, გავხარჯეთ, გავლიეთ. გავილიეთ.
    არც ერთი ჩემი ოქრო ჩემთან არ მოვიდა, არც მე წავსულვარ კლონდაიკზე.
    პოლონეთს, დიდი აღმშენებლობა მოყვა. ეკლესია ეკლესიაზე შენდებოდა, ტაძარს ტაძარი მო/ყვა. ჩვენში ზოგი წამოჭიმეს, ზოგი აღადგინეს, ბორცვი აღარ დარჩა ახალი წმინდა სახლით რომ არ დაემშვენებინათ, ყველა კორტოხზე, გორაზე და შემაღლებაზე სულიერი კერა დაინთო, ასე ჩვეული ფორმების და მივიწყებულ-მიჩუმათებული შინაარსის. დღეს რომ ეზოში შეხვიდოდი და ბალახი ღაღანებდა, მეორე დღეს კოხტად შემოყორილი, ეზობზიანი, გავარდბაღნარებული, კოხტაპრუწა კოკროჭინა, პეწიანად მოკრამიტებული ეკლესია გხვდებოდა.
    ომებმაც ჩაგვიარა, მითოფვა-მოთოფვამ. აღზევება-გაბანკროტებამ. გადაიქარაშოტა თითქოს.
    როგორც ყოველთვის, როცა გარემო იცვლება, დრო გაავდა, გამალდა, თვალიც ვერ მივატანეთ… ცხოვრება შეიცვალა. გავიხსენეთ რა იყო ჩიჩილაკი, ბასილა, შეიქმნა ეროვნული ტელესერიალებიც კი.

    ერთი ეპიზოდი ეროვნული ტელესერიალიდან

    ქვაბიდან დიასახლისი მხრებჩამოყრილ, კისერჩამოწლაწულ, ხორკლებაყრილ ქათამს იღებს. ქათამს ორი გაკრუნჩხული კლანჭი აქვს და ორი მოკაკვული ფრთა. ლურჯია.
    – ლურჯი ფრინველი?! – შემოდის დიასახლისის ქმარი. – ქათმის ბიზნესი ხომ არ წამოვიწყოთ?
    – კვერცხი უფრო ადრე გაჩნდა, მამა! – შემოდის შვილი.
    ოჯახი გადაწყვეტს ხვალიდნელი ქათამი ამჯობინოს დღევანდელ კვერცხს.
    ხელით, მაგრამ კონვეირული წესით, ქვაბებიდან მანქანის ძრავის დგუშ-ცილინდრებივით ადი-ჩამოდიან ორი გაკრუნჩხული ფეხით მოხელთებული გაპუტულები.
    – ერთ-ორ თვეში, დიიდი მოგება გველის, მინუს საშემოსავლო – „ჩოთქით“ ხელში დგას ოჯახის მამა.
    ახალი წელია, შობა მოდის.
    ტელესერიალს ვუყურებ მეც, ქათმით ხელში ვიცინი ისე, რომ ცრემლები მცვივა. სატელევიზიო „დიდი კომერსანტი“ ისე /გავს ჩემს მამას, რომელიც არასდროს ყოფილა შეძლებული, ახლა რომ იდეათა გენერატორი გამხდარა, დღე მოდის და უარესი ბიზნეს გეგმებით რომ მიპირებს აშენებას, უფულობით რომ ვერ შეაშინებ.
    ასი ქათამი, დასწი ქათამი, და არა შეჯდა მწყერი ხესა.

    ჭორ-ჭორ-ჭორ

    იმავე ცხოვრებაში და შეხვედრამდე იყო ჭორ-გათხოვება, გამოთხოვება. ჭორ-ჭორ საყვარელი, ჭორ-შვილი, ჭორ-სახლი ვიყიდე.
    იყვნენ მეგობრებიც და ჭორ-ჭორ-ჭორ-ჩვეული.
    დავითი ჭორ დაქორწინდა, ჭორ იცი ვისზე…
    – აააა!!! რაააა? „გველი“ მოიყვანა? ის რომ უყვარდა?! მოიცა რა ერქვა…
    – იცი „გველის“ მამა ვინაა… ფულში ცურავენ.
    დრო ისევ ულმობელი.
    ჭორ-დავითი გაშორდა. ჭორ შეირთო ვიღაცა, არაპოლონეთელი. ჭორ-კარგი გოგოა. შეიძლება – ჩვეულებრივი. ცოლი – ცოლისდარი.
    ჭორ-ჭორ-ჭორ საყვარელსაც გავშორდი. ჭოოორ! შვილი ორი. ჭორ-განვმარტოვდი. ფი/-აღარც სვამს, აღარც ეწევა, დიეტას იცავს. დილ-დილობით დარბის, ღამ-ღამობით ყმუის.
    სიტყვებს ვეღარ ვიგონებ… მაგრამ მე მივხვდი რაღაცაზე მეტს, განმარტოებასაც რომ მიმშვიდებდა.

    განმარტოებიდან შეხვედრამდე

    კინოში მარტო სიარული დამჩემდა.
    საღამოს ქალაქსაც მარტო მოვუყვები. აი, ხიდის ქვეშ წყვილი! კოცნიან ერთმანეთს! აი, ახალი სარეკლამო აბრა. განათებული. აი, „კლასობანას“ კვალი ფილაქანზე. ადამიანები. უმრავლესობა უცნობი. ეს ნაცნობსა /გავს. ვუახლოვდები.
    – ან ფული ან სული! – მიხარია, რომ როგორც იქნა შემხვდა.
    – ვა! „გრატესკა“! პოლონეთი! – არც ის ჩამომრჩა.
    იქ, სადაც შევხვდით, ეკლესიაც დგას, კათოლიკური საყდარიც, ტაძარი დაგვყურებს, სინაგოგასთან რაბინი კრიალოსანს მარცვლავს, მოლაც ადრიანად ავსებს ხოლმე სურებს. კარგი უბანია.
    შევხვდით ცალმხარეულ ეკლესიასთან. ვიყავი ცალი. უცალმხრო და მომინდა მეყვირა.
    „რომ არ შეგვშინებოდა?! რა იქნებოდა? ჩამოგვეღვრებოდა კი შიგახსნილში გარეხსნილი?“
    სინამდვილეში კი ვიკითხე.
    – ჩვენთანაც ამდენი ეკლესია აშენდა. ალბათ ხუროთმოძღვარი ხარ!
    ნურავის შეახსენებთ აუხდენელ ოცნებებს.
    – ოჯახი, სამშენებლო ბიზნესი, ორი ვაჟკაცი…
    – ლომის ბოკვერები? ასეა, ოქროს თუ გაყიდი. ლომები მაინც უნდა იყიდო.
    ეამა.
    თვალწინ გაყიდული ლომის თავი გამიბრჭყვიალდა.
    – არც გიცდია? – ხუროთმოძღვრობა უნდოდა. რატომ არა? რატომ ისევ არქიტექტორი? ვერ მოვისვენე.
    – ვერ გამოვიდა – მშვიდია. – ვცხოვრობდი.
    არ ვიცი მიაგნო კი რაღაცაზე მეტს.
    გზა გავიმუსაიფეთ. კოცნები, ა! ა! ა! არცერთს არ გვახსოვს.
    – რატომ შეგეშინდა? – ვკითხე დამშვიდობებისას.
    – საშიში ხარ, საშიში!
    არადა, ვიგულისხმე „უფულო გზებით სიარულის“.

    როგორ შენდება ტაძარი
    ავიღოთ მობილური ტელეფონი.
    მოთმინებით და დაუნჯებით ავკრიფოთ ანგარიშის ნომერი. მაგთის აბონენტებმა დავრეკოთ წაყ-წაყ-წაყ, ჯეოსელის აბონენტებმა: წაყ-წაყ-წაყ, მეგალაინის…
    თქვენს წინაშეა მოთხრობა მეგა ხაზით: ფულიც და სულიც.
    მატერიალისტებმაც და იდეალისტებმაც დარეკონ ნომერზე
    way-way-way…

    © „ლიტერატურა – ცხელი შოკოლადი“

    Read More